Το 1818: Ο Φραντς Γκρούμπερ συνθέτει την Άγια Νύχτα

Η «Άγια Νύχτα» τραγουδήθηκε για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα του 1818 στην εκκλησία του χωριού Όμπερντορφ, στην περιοχή του Σάλτσμπουργκ, της Αυστρίας.

Την παραμονή ο Φρ. Γκρούμπερ είχε συνθέσει τη μουσική ενώ οι στίχοι είχαν γραφεί δύο χρόνια νωρίτερα, το 1816, από τον νεαρό εφημέριο του χωριού Γιόζεφ Μορ, όπως έγινε γνωστό από ένα χειρόγραφο που ανακαλύφθηκε το 1995 και φέρει την υπογραφή του εφημέριου.

Το χειρόγραφο χρονολογείται από τους μελετητές το 1820. Στην αριστερή

πλευρά αναγράφεται η ημερομηνία συγγραφής των στίχων και στην άνω δεξιά γωνία η ένδειξη «Μελωδία του Φραντς Γκρούμπερ». Σήμερα φυλάσσεται στο Carolino Augusteum Museum του Σάλτσμπουργκ.

Μετά την πρώτη εκτέλεση το τραγούδι ξεχάστηκε. Το 1825 ο τότε εφημέριος της εκκλησίας του Όμπερντορφ κάλεσε έναν τεχνίτη ονόματι Καρλ Μαουράχερ για να επισκευάσει το εκκλησιαστικό όργανο του ναού.

Αυτός ανακάλυψε στο πίσω μέρος του οργάνου πεταμένο ένα αντίγραφο του τραγουδιού, το οποίο έδωσε στην οικογένεια Στράσερ από το Τυρόλο που ταξίδευε σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας και τραγουδούσε σε γιορτές. Με αυτόν τον τρόπο η «Άγια Νύχτα» άρχισε να γίνεται γνωστό στις γερμανικές χώρες και να γίνεται ιδιαίτερα δημοφιλής.

Το 1839 μια άλλη οικογένεια τραγουδιστών από το Τυρόλο έπαιξε ο τραγούδι στη Νέα Υόρκη, γεγονός που έκανε γνωστό το τραγούδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και γενικότερα στον αγγλόφωνο κόσμο.

Στην αγγλική μεταφράστηκε το 1863 από τον Τζον Φρίμαν το Νεότερο με μελωδία ελαφρώς διαφορετικής του αυστριακού πρωτοτύπου. Το 1840 εκδόθηκε πρώτη φορά με την ένδειξη «αγνώστου συνθέτη».

Το silent night ήταν το αγαπημένο τραγούδι του βασιλιά Φρειδερίκου-Γουλιέλμου Δ΄ της Πρωσίας, ο οποίος διέταξε να γίνει έρευνα προκειμένου να εντοπιστούν οι -άγνωστοι έως τότε- δημιουργοί του.

Οι έρευνες ξεκίνησαν το 1854 και τελικά κατέληξαν τόσο στη γνωστοποίηση των Μορ και Γκρούμπερ, όσο και των συνθηκών που γράφηκε το τραγούδι.

Η «Άγια Νύχτα» έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 300 γλώσσες και διαλέκτους σε όλον τον κόσμο. Είναι εξαιρετικά δημοφιλής τόσο στους Καθολικούς, όσο και στους Προτεστάντες.

Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τραγουδήθηκε ταυτόχρονα στην αγγλική και γερμανική γλώσσα από τα αντιμαχόμενα στρατεύματα στο μέτωπο κατά τη χριστουγεννιάτικη ανακωχή του 1914, καθώς ήταν από τα λίγα κοινώς γνωστά χριστουγεννιάτικα τραγούδια και των δύο πλευρών.

Η «Άγια Νύχτα» έχει γνωρίσει πολλές διασκευές και επανεκτελέσεις από διαφόρους καλλιτέχνες μέχρι σήμερα, κάποιες μάλιστα με σκωπτικό ή ειρωνικό στόχο (Simon and Garfunkel, Manowar).

Γύρω από τη δημιουργία του τραγουδιού έχουν δημιουργηθεί διάφορες ιστορίες και θρύλοι, που πλαισιώνουν την πραγματική ιστορία και έχουν δημιουργήσει έναν μύθο που έχει εμπνεύσει παραγωγές του κινηματογράφου και της μικρής οθόνης.

Οι αγγλικοί στίχοι

Silent night Holy night

All is calm all is bright

Round yon virgin Mother and Child

Holy infant so tender and mild

Sleep in heavenly peace

Sleep in heavenly peace.

Silent night, holy night,

Shepherds quake at the sight.

Glories stream from heaven afar,

Heav’nly hosts sing Alleluia;

Christ the Savior is born;

Christ the Savior is born.

Silent night, holy night,

Son of God, love’s pure light.

Radiant beams from Thy holy face,

With the dawn of redeeming grace,

Jesus, Lord, at Thy birth;

Jesus, Lord, at Thy birth.

Οι ελληνικοί Στίχοι

Άγια Νύχτα, σε προσμένουν

Με χαρά οι χριστιανοί

Και με πίστη ανυμνούμε

Το Θεό δοξολογούνε

Μ’ ένα στόμα, μια φωνή

Ναι με μια φωνή

Η ψυχή μας φτερουγίζει

Πέρα στ’ άγια τα βουνά

Όπου ψάλλουν οι αγγέλοι

Απ’ τα ουράνια θεία μέλη

Στον Σωτήρα «Ωσαννά»

Ψάλλουν «Ωσαννά»

Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι

Στα βουνά τα ιερά

Και μ’ ευλάβεια μεγάλη

‘Κει που τ’ άγιο φως προβάλει

Προσκυνήστε με χαρά

Ναι με μια