Ευοίωνες οι προοπτικές, ζοφερό το παρόν

Του Δ. ΚΕΜΠΕ

Οι αριθμοί δείχνουν συρρίκνωση της ύφεσης, αλλά και μεγέθυνση της ανεργίας. Ο λανθασμένος πολλαπλασιαστής εξελίχθηκε σε διαιρέτη του εισοδήματος. Ο έχων την κατάλληλη συνταγή για την αντιμετώπιση του οικονομικού προβλήματος της Ελλάδας (Στρος Καν: «Εγώ είμαι ο γιατρός σας») σύρεται σήμερα στα δικαστήρια από την καμαριέρα και διάφορες ανά τον πλανήτη ερωμένες.
Το κλάσμα έχει πολλούς αριθμητές και έναν παρανομαστή, τον ελληνικό λαό, ο οποίος σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Κέντρου Προγραμματισμού

και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) θα συνεχίσει να «τραβά κουπί» καθ’ όλη τη διάρκεια του 2013 με τον αρνητικό αναπτυξιακό ρυθμό να διαμορφώνεται στο 4,1%, αλλά και την ανεργία στο 30,1%!
Το ΚΕΠΕ εκτιμά επίσης ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών θα υποχωρήσει στο 0,7% του ΑΕΠ το 2013, από 2,7% του ΑΕΠ πέρυσι, σημειώνοντας ότι η «προδιαγραφόμενη αυτή εξέλιξη είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς υποδηλώνει τον περιορισμό του συνολικού δανεισμού της χώρας από το εξωτερικό». Όπως αναφέρεται στην έκθεση «στον βαθμό που η εκτίμηση αυτή επιβεβαιωθεί, θα έχει γίνει ένα σημαντικό βήμα προς τον τερματισμό της ύφεσης».

Σταθερότητα

Στις προβλέψεις του το ΚΕΠΕ σημειώνει ότι, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, διαφαίνεται μία σταθεροποιητική τάση σε έναν αριθμό μεταβλητών. Ταυτόχρονα, επισημαίνει ότι δεν παρατηρείται σημαντική βελτίωση στους περισσότερους δείκτες, αλλά ούτε και συνολική επιδείνωση στα μεγέθη. Οι εξελίξεις αυτές, κατά το ΚΕΠΕ, μπορούν να ερμηνευτούν ως ενδείξεις είτε για την αποκλιμάκωση της ιδιαίτερα αρνητικής δυναμικής που χαρακτήριζε την ελληνική οικονομία έως το α΄ εξάμηνο του 2012, ή για την τήρηση μιας στάσης αναμονής, λόγω της αβεβαιότητας που συνδεόταν με την οριστικοποίηση των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής και την εξασφάλιση της εξωτερικής χρηματοδότησης στο πλαίσιο του μνημονίου. Κοντολογίς, οι προοπτικές είναι ευοίωνες, το παρόν, όμως, ζοφερό.

Το ΕΣΠΑ

Από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση προσπαθεί να αναστρέψει το κλίμα ανακοινώνοντας διαρκώς νέες πρωτοβουλίες στην ταχύτερη απορρόφηση των κοινοτικών πόρων, μετά και τη δεύτερη επιτυχία Σαμαρά στις Βρυξέλλες. Από την άλλη, όμως, ορισμένα κυβερνητικά στελέχη πυροδοτούν εντάσεις βάζοντας μπροστά τα εργασιακά και τον κατώτατο μισθό. Είναι προφανές ότι πρόκειται για κατευθυνόμενες –από παράκεντρα του εξωτερικού– ενέργειες, καθώς αυτή την περίοδο ουδείς ουσιώδης λόγος υπάρχει για ανακίνηση τέτοιων ζητημάτων.
Αντίθετα, το σημαντικό είναι να δοθεί έμφαση στην αξιοποίηση του ΕΣΠΑ (2014-2020), του οποίου η απορρόφηση εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Το υπουργείο Ανάπτυξης, μάλιστα, ανακοίνωσε σειρά νέων διευκολύνσεων.
Πέρα από το σημαντικό οικονομικό όφελος που προκύπτει για την Ελλάδα με την αύξηση των πόρων σε σχέση με τις αρχικές προτάσεις της Επιτροπής, με τις αποφάσεις υιοθετείται μια σειρά κανονιστικών ρυθμίσεων, που αναμένεται να διευκολύνουν σημαντικά την υλοποίηση των προγραμμάτων. Πιο συγκεκριμένα:

- Προβλέφθηκε για τις περιφέρειες της Αττικής και της Δυτικής Μακεδονίας σημαντικά αυξημένο ποσοστό συγχρηματοδότησης (80%), σε σχέση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής (50% και 60% αντίστοιχα).

- Δόθηκε η δυνατότητα προσαύξησης όλων των ισχυόντων ποσοστών συγχρηματοδότησης κατά 10% στις χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως η Ελλάδα.

- Για τις χώρες αυτές θα ισχύσει μεγαλύτερη προκαταβολή κατά την έναρξη των προγραμμάτων (1,5% τον πρώτο χρόνο, 1,5% τον δεύτερο και 1% τον τρίτο αντί για 1%, 1% και 1% αντίστοιχα).

- Μετά την άρση των σχετικών περιορισμών, ο ΦΠΑ, στην περίπτωση που δεν ανακτάται, θα είναι επιλέξιμος για συγχρηματοδότηση για το σύνολο των παρεμβάσεων. - Ο αρχικά προβλεφθείς κανόνας Ν+2 χαλάρωσε κατά έναν χρόνο, δίνοντας μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για την υλοποίηση των παρεμβάσεων.

Απορροφητικότητα

Οι έως τώρα κυβερνητικές ενέργειες έχουν αποφέρει καρπούς, όπως προκύπτει από τα στατιστικά δεδομένα, τα οποία δείχνουν ότι το ποσοστό απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων παραμένει το υψηλότερο στην ΕΕ. Συγκεκριμένα, η χώρα μας έχει απορροφήσει το 55% των κονδυλίων του ΕΣΠΑ έναντι 49% που είναι ο μέσος όρος των «27» (διαφορά έξι ποσοστιαίων μονάδων). Η επίδοση της Ελλάδας σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ βελτιώθηκε το τελευταίο τρίμηνο, καθώς η διαφορά από τον κοινοτικό μέσο όρο τον Νοέμβριο ήταν τρεις ποσοστιαίες μονάδες. Τα έργα για τα οποία υπάρχουν υπογεγραμμένες συμβάσεις αντιστοιχούν, αυτήν τη στιγμή, στο 83% του συνολικού προϋπολογισμού του ΕΣΠΑ ή 94% αν ληφθεί υπόψη η αυξημένη (95%) συμμετοχή του κοινοτικού προϋπολογισμού στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων. Το υπουργείο Ανάπτυξης σε συνεργασία με τις περιφέρειες θα προχωρήσει άμεσα σε εκκαθάριση των προγραμμάτων από τα ανενεργά έργα, καθώς και σε περαιτέρω απλούστευση των διαδικασιών υλοποίησης, επιτάχυνση των διαδικασιών απαλλοτριώσεων και συντόμευση του χρόνου εκδίκασης των ενστάσεων.
Τελικός στόχος είναι η περαιτέρω επιτάχυνση της απορρόφησης των κονδυλίων αλλά και η επίτευξη των μεγεθών που προβλέπει το μνημόνιο, δηλαδή η απορρόφηση 1,28 δισ. ευρώ (κοινοτική συνδρομή) κατά το πρώτο εξάμηνο και 3,89 δισ. στο σύνολο του έτους.

Διεθνείς κινήσεις από Σαμαρά

Ο Αντώνης Σαμαράς καταβάλλει πολυεπίπεδες προσπάθειες για την αναβάθμιση των υποδομών στη χώρα, ώστε να καταστεί ξανά ανταγωνιστική. Προς τούτο, υπέγραψε στα μέσα της εβδομάδας τη συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ, ο οποίος θα λύσει το ενεργειακό ζήτημα και, παράλληλα, θα αναδείξει τον γεωστρατηγικό ρόλο της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή.
Ο πρωθυπουργός είπε ότι η υλοποίηση του αγωγού TAP θα μετατρέψει την Ελλάδα, για πρώτη φορά, από χώρα-προορισµό δευτερεύουσας σηµασίας σε χώρα διέλευσης διευρωπαϊκών ενεργειακών δικτύων. «Είμαστε αποφασισμένοι –και θέλω να το δηλώσω ξεκάθαρα– να μην αφήσουμε καμία ευκαιρία αναξιοποίητη» υπογράμμισε και συνέχισε: «Μέρα με τη μέρα, όπως γνωρίζετε, αλλάξαμε το πρόσωπο της Ελλάδας στο εξωτερικό και χτίζουμε ένα στέρεο κλίμα εμπιστοσύνης για τη χώρα μας. Τώρα, αξιοποιούμε το κλίμα αυτό για να προσελκύσουμε επενδύσεις. Και, όπως έχω τονίσει πολλές φορές, η προσέλκυση επενδύσεων δεν επιτυγχάνεται με ευχές ούτε με δημόσιες σχέσεις. Απαιτεί διεθνείς συνεργασίες, συγκεκριμένα στοχοδιαγράμματα και μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές. Μέσα, δηλαδή, από συγκεκριμένα και ουσιαστικά βήματα. Σε ένα τέτοιο βήμα προχωρούμε σήμερα. Βήμα αναπτυξιακό για τη χώρα μας, αλλά και μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας για ολόκληρη την Ευρώπη».
Ο αδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (Trans Adriatic Pipeline) θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Ο TAP συμμετέχει σε διαγωνισμό για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη, με την οριστική επιλογή της οδού μεταφοράς του αερίου να αναμένεται τον Ιούνιο του 2013. Θεωρείται ευκαιρία για την Ελλάδα να εισέλθει στο «παιχνίδι των αγωγών», μετά το «ναυάγιο» του αγωγού Τουρκίας – Ελλάδας – Ιταλίας (ITGI) και τον διαφαινόμενο αποκλεισμό της χώρας μας από τους σχεδιασμούς για την κατασκευή του ρωσικού South Stream. Τριβές μεταξύ Ευρωπαίων και ΔΝΤ για τον πολλαπλασιαστή Ενθαρρυντικό είναι ότι πολλοί κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ε.Ε., όπως ο επικεφαλής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας Κλάους Ρέγκλινγκ, αναγνωρίζουν την ελληνική προσπάθεια, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο παροχής πρόσθετων πόρων στη χώρα μας.
Ο Γερμανός επικεφαλής του ESM διατήρησε αποστάσεις από την παραδοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αναφορικά με τη χρήση λανθασμένων πολλαπλασιαστών στο ελληνικό πρόγραμμα και εκτίμησε πως τα στοιχεία του ΔΝΤ δεν είναι ακριβή. Ο ίδιος τόνισε πως η Ελλάδα είχε το 2009 έλλειμμα 15,6% του ΑΕΠ και η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής απαιτούσε άμεσες αποφάσεις. «Σε μία τέτοια κατάσταση δεν έχει σημασία αν οι πολλαπλασιαστές ήταν 1 ή 1,5. Το βασικό πρόβλημα ήταν να ληφθούν άμεσα αποφάσεις» τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο Ρέγκλινγκ υπογράμμισε πως η ΕΕ θα λάβει πρόσθετα μέτρα στήριξης και ανάκαμψης της Ελλάδας, ωστόσο, έθεσε ως προϋπόθεση την πλήρη εφαρμογή των συμπεφωνημένων με την τρόικα. Ο ίδιος αναγνώρισε τις θυσίες του ελληνικού λαού, ενώ παράλληλα έδωσε και ένα μήνυμα ελπίδας, σημειώνοντας πως η Ιστορία έχει δείξει ότι όπου εφαρμόστηκαν αντίστοιχα προγράμματα με το ελληνικό σημειώθηκε μεγάλη ανάπτυξη. Ενδεικτικά αναφέρθηκε στην Ινδονησία, στην Τουρκία και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής (οι οποίες, ωστόσο, είχαν πάντα τη δυνατότητα άσκησης ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής) και εμφανίστηκε αισιόδοξος πως αντίστοιχη ανάκαμψη θα έλθει και για την Ελλάδα μετά από κάποιο διάστημα.
Ερωτηθείς για το εάν οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούν να ανακεφαλαιοποιηθούν απευθείας από τον ESM, ο κ. Ρέγκλινγκ τόνισε πως παρά τις πρόσφατες αποφάσεις της ζώνης του ευρώ, η ενεργοποίηση της απευθείας ανακεφαλαιοποίησης προϋποθέτει την ύπαρξη ενιαίου εποπτικού μηχανισμού, ο οποίος θα λειτουργεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και θα είναι έτοιμος το 2014.

Επιμένει το ΔΝΤ

Οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ, πάντως, επιμένουν (δεν θα μπορούσαν να κάνουν κι αλλιώς) ότι δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις σχετικά με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές, φοβούμενοι ότι αν ανοίξει ο ασκός του Αιόλου με την Ελλάδα, θα υπάρξουν ανάλογες αντιδράσεις και από άλλες χώρες στις οποίες έχει μπει το Ταμείο.
Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, ο διευθυντής εξωτερικών σχέσεων, Τζέρι Ράις, ανέφερε: «Συνιστά ριζική παρερμηνεία των ιστορικών δεδομένων και της έρευνας του ΔΝΤ, σε ό,τι αφορά τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές, να συνδέει κανείς τα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά προβλήματα της Ελλάδας με τον σχεδιασμό του προγράμματος».
Ξεκαθάρισε πως ήδη το πρόγραμμα έχει αναθεωρηθεί και προβλέπει μεγαλύτερο χρόνο για τη δημοσιονομική προσαρμογή και παρεμβάσεις για τη μείωση του χρέους. Αρνήθηκε να σχολιάσει τις δηλώσεις του Όλι Ρεν για τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ σχετικά με τους πολλαπλασιαστές και αποσαφήνισε πως η τρόικα βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία για το πρόγραμμα.
Όπως είπε, τώρα ο πρωταρχικός στόχος είναι να προχωρήσει η εφαρμογή του προγράμματος που έχει συμφωνηθεί. «Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις, πρέπει να εφαρμοστεί το πρόγραμμα» υπογράμμισε. Ερωτηθείς για την υψηλή ανεργία στην Ελλάδα, ο Ράις τόνισε πως η αντιμετώπιση της ανεργίας είναι ένας από τους βασικούς λόγους που πρέπει άμεσα να εφαρμοστεί το πρόγραμμα. Για την υστέρηση των εσόδων τον Ιανουάριο ξεκαθάρισε πως το ΔΝΤ ζητά διαρκώς περισσότερη πρόοδο από τις ελληνικές αρχές στο σκέλος της φορολογικής διοίκησης.