«Η αλήθεια για την εθνική κυριαρχία»

Άρθρο του Project Syndicate ασχολείται με το θέμα «η αλήθεια για την εθνική κυριαρχία»: με αφορμή την κατηγορηματική διαβεβαίωση της σοσιαλιστικής κυβέρνησης της Γαλλίας ότι η επικύρωση της νέας δημοσιονομικής Συνθήκης της Ευρώπης δεν υπονομεύει την Γαλλική κυριαρχία, και την επίσης σαφέσταση διαβεβαίωση του Χοακίν Αλμούνια προς τους σοσιαλδημοκράτες συναδέλφους του στις Βρυξέλλες ότι

για να επιτύχει η Ευρώπη πρέπει να αποδειχθούν λάθος όσοι πιστεύουν πως υπάρχει μια σύγκρουση μεταξύ της παγκοσμιοποίησης και της εθνικής κυριαρχίας, παρατηρείται ότι όλοι ανησυχούν για το ζήτημα.

Σύμφωνα με το άρθρο, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση -και κυρίως η οικονομική της πλευρά- προϋποθέτει μέτρα που μειώνουν την εθνική κυριαρχία κάθε κράτους-μέλους. Η ευρωζώνη προσδοκά την πλήρη οικονομική ολοκλήρωση, η οποία συνεπάγεται την εξάλειψη του κόστους συναλλαγής που εμποδίζει το διασυνοριακό εμπόριο. Αυτό προϋποθέτει ότι οι κυβερνήσεις θα παραιτούνται σταδιακά από την δυνατότητα άμεσων περιορισμών στο εμπόριο και στις ροές κεφαλαίων. Αλλά αυτό απαιτεί, επίσης, ότι θα εναρμονίσουν τους εθνικούς κανονισμούς τους – όπως της ασφάλειας των προϊόντων, τα πρότυπα και τις ρυθμίσεις σχετικά με τις τράπεζες – με εκείνα των άλλων κρατών μελών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν ενεργούν αυτοί οι κανονισμοί ως έμμεσα εμπόδια στο εμπόριο. Και οι κυβερνήσεις πρέπει να αποφύγουν οποιεσδήποτε αλλαγές σε αυτές τις νέες πολιτικές, ώστε η ίδια η αβεβαιότητα να μην ενεργεί ως επιπλέον κόστος συναλλαγής.

Όλα αυτά υπονοούντο στην πρωτοβουλία ενιαίας αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ευρωζώνη το πήγε ένα βήμα παραπέρα, με στόχο την πλήρη εξάλειψη του κόστους των συναλλαγών που συνδέονται με τα εθνικά νομίσματα και του συναλλαγματικού κινδύνου μέσω της νομισματικής ενοποίησης.

Εν ολίγοις, το σχέδιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης προϋποθέτει την περιστολή της εθνικής κυριαρχίας, όπως αναλύει το άρθρο. Όμως το αίτημα για εθνική κυριαρχία «σηκώνει κεφάλι», οπότε  η κατάληξη καθίσταται αβέβαιη – ακόμα κι αν το ενδεχόμενο μιας πραγματικής οικονομικής ένωσης, κοινών οικονομικών θεσμών και ιδρυμάτων, θα συνεπάγετο ότι κρίσεις όπως η ελληνική ή η ισπανική δεν θα κατέληγαν τόσο απειλητικές για το σύνολο και θα επιλύονταν ευχερέστερα: με κόστος όμως την εθνική (οικονομική) κυριαρχία. Ακριβές παράδειγμα, οι ΗΠΑ: κανείς δεν ενδιαφέρεται για το τρέχον έλλειμμα π.χ. της Φλόριντα σε σχέση με τις σύνολες ΗΠΑ, αν και πρέπει να είναι τεράστιο – αφού εκεί διαμένουν πολλοί συνταξιούχοι, οι οποίοι λαμβάνουν την σύνταξή τους από το «γενικό σχήμα». Και λοιπά, και λοιπά.

Η «καυτή πατάτα» του άρθρου είναι η άποψη ότι η σχέση μεταξύ εθνικής κυριαρχίας και δημοκρατίας είναι παρεξηγημένη. «Δεν είναι όλοι οι περιορισμοί στην άσκηση της κυριαρχικής εξουσίας αντιδημοκρατικοί. Πολιτικοί επιστήμονες μιλούν για «δημοκρατική ανάθεση» – την ιδέα ότι ένα κυρίαρχο κράτος/πολιτεία ενδεχομένως να θέλει να δέσει τα χέρια του (μέσω των διεθνών δεσμεύσεων ή με ανάθεση σε αυτόνομες υπηρεσίες), προκειμένου να επιτευχθού