Η ελληνική ΑΟΖ και η Ευρώπη

Με αφορμή την ομιλία του Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στο 12ο Συνέδριο του Μηχανισμού Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας και Επενδύσεων, υπήρξαν πολλά δημοσιεύματα, αρκετές αναλύσεις και πολλή σπέκουλα. Η βαρυσήμαντη ομιλία του Έλληνα Πρωθυπουργού, ήταν ρεαλιστική, στοχευμένη και ενταγμένη σοφά στην στρατηγική της χώρας μας για την ΑΟΖ. Πολλοί ίσως δεν κατάλαβαν το πλήρες νόημά της. Άλλοι πιο «ορμητικοί» και «παρορμητικοί» την βρήκαν συμβιβαστική

Καθώς τα περισσότερα από αυτά τα σχόλια έχουν πια απαντηθεί ικανοποιητικά είτε in situ, είτε από αναλυτές που ασχολούνται πολλά χρόνια τώρα με θέματα ΑΟΖ και έχουν την ανάλογη εμπειρία και γνώση σε παρόμοια θέματα, στο σημείωμα αυτό θα προσπαθήσουμε να μείνουμε κυρίως στην τοποθέτηση από τον Πρωθυπουργό του θέματος της ελληνικής ΑΟΖ, στο σωστό γεωστρατηγικό πλαίσιο, αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αγκύρωσή του εκεί, με τα σωστά «αγκύρια» των κοινών ευρωπαϊκών συμφερόντων σε ασφάλεια, ισχύ και ενέργεια.

Ο Πρωθυπουργός με την ομιλία του αυτή ανέδειξε την τεράστια σημασία της ελληνικής ΑΟΖ για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι αυτό επειδή η ελληνική ΑΟΖ, μαζί με τις ΑΟΖ των άλλων ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών και κυρίως αυτών της Μάλτας και της Κύπρου, αποτελούν τα έσχατα νότια «σύνορα» που οριοθετούν την περιοχή ισχύος της ΕΕ, που ορίζουν την γραμμή «άμυνας» της ΕΕ σε θέματα ασφαλείας και μπορούν να προστατέψουν και να αναδείξουν σημαντικές εναλλακτικές ενεργειακές πηγές για την Ένωση, πηγές που μπορούν να της προσφέρουν αυτόνομα ενεργειακά εργαλεία και όπλα, στον μεγάλο ενεργειακό πόλεμο που σοβεί αδυσώπητος μέσα στον καινούριο παγκοσμιοποιημένο ενεργειακό Αρμαγεδδώνα που ανατέλλει.

«Η Μεσόγειος θα παίξει καθοριστικό ρόλο για την ασφάλεια της Ευρώπης, αλλά και για την διεθνή ακτινοβολία της Ευρώπης! Θα παίξει καθοριστικό ρόλο για τον ενεργειακό εφοδιασμό, αλλά και την διαφοροποίηση ενεργειακών πηγών της Ευρώπης. Θα παίξει, τέλος, τον πιο σπουδαίο ρόλο για το εκτόπισμα και την προβολή ισχύος και επιρροής της Ευρώπης. Εδώ γεννήθηκε η Ιστορία μας. Και κατά κάποια περίεργη σύμπτωση, εδώ θα κριθεί, κατά κύριο λόγο και το μέλλον μας.»

Αυτή ήταν με τα λόγια του ίδιου του Πρωθυπουργού η αναφορά που συνοψίζει με λίγα και μεστά λόγια όσα παραπάνω αναφέραμε. Η ελληνική ΑΟΖ, ως μέρος της συνολικής Ευρωπαϊκής ΑΟΖ, αποκτά ένα ισχυρότερο στάτους και η μελλοντική ανακήρυξή της (που πάντα είναι μια μονομερής εθνική ενέργεια) θα διαθέτει με αυτό τον τρόπο μια ενισχυμένη δυναμική.

Καλό είναι να επαναλάβουμε εδώ, πως βάσει της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, κάθε κράτος έχει δικαίωμα να ανακηρύξει μονομερώς την ΑΟΖ του, με ένα απλό νομοσχέδιο που ψηφίζεται στο κοινοβούλιό του. Η οριοθέτηση της ΑΟΖ όμως, όταν υπάρχουν επικαλυπτόμενα σημεία με άλλα γειτονικά κράτη είναι μια διμερής διαδικασία που γίνεται με κάθε κράτος ξεχωριστά κατόπιν διμερών διαπραγματεύσεων και συμφωνιών. Στην Ανατολική Μεσόγειο, ήδη εκδηλώθηκε ο αμερικανικός παράγων όσον αφορά τις μονομερείς ανακηρύξεις ΑΟΖ. Δυστυχώς, οι αμερικανοί φαίνεται ότι επί του παρόντος δεν ευνοούν τέτοιου είδους διαδικασίες. Είναι φανερό πως αν θέλουμε να προχωρήσουμε σε ανακήρυξη της ΑΟΖ και κυρίως, στην εκμετάλλευση των πιθανών ενεργειακών πόρων που ευρίσκονται εντός αυτής νοτίως της Κρήτης και στο Ιόνιο, χρειαζόμαστε συμμάχους. Συμμάχους όχι θεωρητικούς ή θεσμικούς μονάχα, αλλά συμμάχους που να μας συνδέουν κοινά συμφέροντα και να προσδοκούμε όλοι (ο καθένας για τον εαυτό του) τα ανάλογα οφέλη από μια τέτοια εξέλιξη.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, η στρατηγική της θεώρησης της ελληνικής ΑΟΖ ως μέρος της ευρωπαϊκής ΑΟΖ και κυρίως η προσπάθεια «σύζευξης» των πιθανών ενεργειακών αποθεμάτων της ελληνικής ΑΟΖ και της ταχείας εκμετάλλευσής τους, με το γενικότερο ενεργειακό πλάνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αδήριτη ανάγκη του για «φιλικές» και «συμμαχικές» ενεργειακές πηγές, κατά την γνώμη μου αποτελεί μονόδρομο. Δεν ξέρω αν θα πετύχει αυτή η στρατηγική και αν θα έχει χειροπιαστά αποτελέσματα, αλλά είναι δύσκολο να κατηγορήσει κανείς τον Πρωθυπουργό αν έχει πρόθεση να την ακολουθήσει. Επειδή, το μόνο εύκολο είναι να φέρεις το ανάλογο νομοσχέδιο στην Βουλή και να ανακηρύξεις την ελληνική ΑΟΖ. Το θέμα είναι από κει και πέρα τι κάνεις ως χώρα. Αν δεν υπάρχει οργανωμένο σχέδιο, προχωρημένες συζητήσεις και ξεκάθαρη στρατηγική συμμαχιών, κινδυνεύεις να μείνεις με την ανακήρυξη «στο χέρι». Οι τρεις χώρες με τις οποίες θα θέλαμε διακαώς να συμφωνήσουμε για οριοθέτηση επικαλυπτόμενων ΑΟΖ, η Λιβύη και η Αίγυπτος δηλαδή στα νότια και η Αλβανία στα δυτικά, είναι φανερό πως υφίστανται «πιέσεις» από τον τουρκικό παράγοντα να μην βιαστούν να εμπλακούν σε συνομιλίες. Ο αμερικανικός παράγων προσποιείται τον ουδέτερο αλλά εμμέσως έχει πάρει θέση όπως αναφέραμε πιο πάνω. Ο μόνος λόγος να έρθουν αυτές οι χώρες σε συμφωνία με την Ελλάδα, εκτός από το αμοιβαίο συμφέρον φυσικά, είναι η προοπτική αυτό το συμφέρον να καταστεί δυνατόν να αποδώσει χειροπιαστά οφέλη στο άμεσο μέλλον. Κάτι τέτοιο φαίνεται πως μονάχα η Ενωμένη Ευρώπη θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να το εξασφαλίσει. Η κατάσταση μπορεί να γίνει win-win για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ακόμη και για τους Τούρκους αν το θελήσουν. Η συμμαχία όμως με την Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται ότι στρατηγικά είναι το δυνατότερο χαρτί στην δεδομένη συγκυρία και πιστεύω πως πολύ σωστά αποφάσισε να το παίξει αυτή την ώρα ο Πρωθυπουργός της χώρας.

Akenaton