Το αντι-κοινωνικό δίκτυο

Φωτό: Guardian

Η άγρια πορεία του bitcoin μπορεί να μην ήταν η μεγαλύτερη επιχειρηματική ιστορία των τελευταίων εβδομάδων, αλλά ήταν σίγουρα η πιο διασκεδαστική. Μέσα σε λιγότερες από δύο εβδομάδες, η τιμή του «ψηφιακού νομίσματος» υπερτριπλασιάστηκε. Και μετά μειώθηκε πάνω από 50 τοις εκατό μέσα σε λίγες ώρες. Ξαφνικά, ένιωσα σαν να ήμασταν στην εποχή του dot-com, σχολιάζει ο Πολ Κρούγκμαν.

Η οικονομική σημασία αυτής της αυξομείωσης ήταν ουσιαστικά μηδενική. Αλλά ο σάλος που δημιουργήθηκε για το bitcoin ήταν ένα χρήσιμο μάθημα για τους τρόπους που οι άνθρωποι παρανοούν τα χρήματα

– και συγκεκριμένα πώς παραπλανούνται από την επιθυμία να χωρίσουν την αξία του χρήματος από την κοινωνία που εξυπηρετεί.
Τι είναι το bitcoin; Mερικές φορές περιγράφεται ως ένας τρόπος για να γίνονται συναλλαγές online – αλλά αυτό από μόνο του δεν θα ήταν τίποτα νέο σε έναν κόσμο γεμάτο με online πιστωτικές κάρτες και PayPal συναλλαγές. Στην πραγματικότητα, το Τμήμα Εμπορίου εκτιμά ότι μέχρι το 2010, περίπου το 16% των συνολικών πωλήσεων στην Αμερική είχε ήδη λάβει τη μορφή ηλεκτρονικού εμπορίου.

Λοιπόν, με ποιον τρόπο είναι διαφορετικό το bitcoin; Σε αντίθεση με τις συναλλαγές πιστωτικών καρτών, οι οποίες αφήνουν ένα ψηφιακό ίχνος, οι συναλλαγές με bitcoin έχουν σχεδιαστεί για να είναι ανώνυμες και μη ανιχνεύσιμες. Όταν μεταφέρετε bitcoins σε κάποιον άλλο, είναι σαν να παραδίδετε μια χάρτινη σακούλα γεμάτη με 100δόλαρα σε ένα σκοτεινό σοκάκι. Και σίγουρα, αυτό που μπορούμε να πούμε για την κύρια χρήση του bitcoin μέχρι στιγμής, εκτός από το να είναι στόχος για κερδοσκοπία, ήταν για online εκδόσεις αυτών των σκοτεινών συναλλαγών, με τα bitcoins να χρησιμοποιούνται σε εμπόριο ναρκωτικών ουσιών και άλλων παράνομων αντικειμένων.

Αλλά οι ευαγγελιστές του bitcoin επιμένουν ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο από το στρώσιμο του δρόμου για παράνομες συναλλαγές. Οι μεγαλύτεροι δηλωμένοι επενδυτές bitcoins είναι οι αδελφοί Winklevoss, τα πλούσια δίδυμα που μήνυσαν με επιτυχία διεκδικώντας ένα μερίδιο του Facebook και έγιναν διάσημα από την ταινία «The Social Network» – και διεκδικούν για το ψηφιακό προϊόν παρόμοια πράγματα με αυτά που θέλουν οι επενδυτές χρυσού για τους αγαπημένο τους μέταλλο. «Έχουμε επιλεγεί» δήλωσε ο Tyler Winklevoss πρόσφατα, «να τοποθετήσουμε τα χρήματα και την πίστη μας σε ένα μαθηματικό πλαίσιο που είναι ελεύθερο από την πολιτική και το ανθρώπινο λάθος».

Η ομοιότητα με τη ρητορική των επενδυτών χρυσού δεν είναι τυχαία, αφού οι επενδυτές σε χρυσό και οι λάτρεις του bitcoin τείνουν να μοιράζονται τόσο μια φιλελεύθερη πολιτική όσο και την πεποίθηση ότι οι κυβερνήσεις καταχρώνται την εξουσία τους για να εκτυπώνουν χρήμα. Την ίδια στιγμή, είναι πολύ περίεργο, δεδομένου ότι τα bitcoins είναι κατά μία έννοια το απόλυτο νόμισμα fiat, με αξία βγαλμένους από τον αέρα. Η αξία του χρυσού οφείλεται εν μέρει στο ότι έχει και μη χρηματικές χρήσεις, όπως το γέμισμα των δοντιών και η κατασκευή κοσμημάτων. Τα χαρτονομίσματα έχουν αξία επειδή υποστηρίζονται από την εξουσία του κράτους, η οποία τα ορίζει ως νόμιμο χρήμα και τα αποδέχεται ως πληρωμή για τους φόρους. Τα bitcoins, όμως, αντλούν την αξία τους, εφόσον υπάρχει, αποκλειστικά από μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, την πεποίθηση ότι οι άλλοι άνθρωποι θα τας δεχτούν ως πληρωμή.

Ωστόσο, ας αφήσουμε αυτό το παράδοξο στη μία άκρη, μαζί με την ιδιότυπη διαδικασία «εξόρυξης» – στην πραγματικότητα μια διαδικασία πολύπλοκου υπολογισμού – που χρησιμοποιείται για να προσθέσει στο απόθεμα bitcoin. Αντ’ αυτού, ας επικεντρωθούμε στις δύο τεράστιες παρανοήσεις – μία πρακτική και μία φιλοσοφική – που αποτελούν τη βάση τόσο της επένδυσης σε χρυσό όσο και σε bitcoins.

Η πρακτική παρανόηση εδώ – και είναι μεγάλη – είναι η ιδέα ότι ζούμε σε μια εποχή άγριας, ​​ανεύθυνης εκτύπωσης χρήματος, με τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό να παραμονεύει. Είναι αλήθεια ότι η Federal Reserve και άλλες κεντρικές τράπεζες έχουν επεκτείνει σε μεγάλο βαθμό τους ισολογισμούς τους – αλλά το έχουν κάνει ρητά ως προσωρινό μέτρο για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Ξέρω πως δεν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη σε κυβερνητικούς αξιωματούχους και σε όλα αυτά, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι υποσχέσεις του Ben Bernanke ότι οι ενέργειές του δεν θα είναι πληθωριστικές δικαιώθηκαν χρόνο με το χρόνο, ενώ οι τρομερές προειδοποιήσεις των επενδυτών χρυσού για τον πληθωρισμό δεν επαληθεύτηκαν.

Η φιλοσοφική παρανόηση, όμως, μου φαίνεται ακόμη μεγαλύτερη. Οι επενδυτές σε χρυσό και bitcoins φαίνεται να επιθυμούν ένα παρθένο νομισματικό πρότυπο, ανέγγιχτο από την ανθρώπινη αδυναμία. Αλλά αυτό είναι ένα άπιαστο όνειρο. Το χρήμα είναι, όπως ο Paul Samuelson δήλωσε κάποτε, ένα «κοινωνικό τέχνασμα», δεν είναι κάτι που βρίσκεται έξω από την κοινωνία. Ακόμα και όταν οι άνθρωποι συναλλάσσονταν με χρυσά και ασημένια νομίσματα, αυτό που έκανε αυτά τα νομίσματα χρήσιμα δεν ήταν τα πολύτιμα μέταλλα που περιέχονταν αλλά η προσδοκία ότι οι άλλοι θα τα αποδεχθούν ως πληρωμή.
Στην πραγματικότητα, θα περίμενες από κάποιον, πόσο μάλλον από τους αδελφούς Winklevoss, να το καταλάβουν αυτό, γιατί κατά κάποιο τρόπο τα χρήματα είναι σαν ένα κοινωνικό δίκτυο, το οποίο είναι χρήσιμο μόνο στο βαθμό που οι άλλοι άνθρωποι το χρησιμοποιούν. Αλλά υποθέτω ότι μερικοί άνθρωποι απλά ενοχλούνται από την ιδέα ότι τα χρήματα είναι ένα ανθρώπινο πράγμα και θέλουν τα οφέλη του νομισματικού δικτύου χωρίς το κοινωνικό μέρος. Δυστυχώς, αυτό δεν μπορεί να γίνει. Χρειαζόμαστε λοιπόν μια νέα μορφή χρήματος; Υποθέτω ότι θα μπορούσατε να κάνετε αυτή την υπόθεση, αν τα χρήματα που έχουμε στην πραγματικότητα είχαν εσφαλμένη συμπεριφορά. Αλλά δεν έχουν. Έχουμε τεράστια οικονομικά προβλήματα, αλλά τα πράσινα κομμάτια χαρτιού τα πάνε μια χαρά – και πρέπει να τα αφήσουμε στην ησυχία τους.

nytimes