Καταπατημένα ακίνητα: Νέα παράθυρα αλλά και παγίδες για την εξαγορά τους

Νέες ευκαιρίες αλλά και παγίδες για την εξαγορά περίπου 90.000 καταπατημένων ακινήτων του Δημοσίου από ιδιώτες φέρνει νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών το οποίο βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση.

Με τις νέες διατάξεις γίνεται «λίφτινγκ» στα κριτήρια εξαγοράς των καταπατημένων εκτάσεων, ενώ καθίσταται πιο ελκυστικό το τίμημα για όσους αποδεχθούν τη ρύθμιση αντί να προσφύγουν στα δικαστήρια. Ωστόσο, έρχεται να προστεθεί μια νέα προϋπόθεση που ορίζει ότι ο ιδιώτης που διεκδικεί το ακίνητο θα πρέπει

να το δήλωνε τουλάχιστον για 5 χρόνια στο Ε9, πληρώνοντας και τον ανάλογο ΕΝΦΙΑ, θεωρώντας εαυτόν ιδιοκτήτη. Με τις νέες παρεμβάσεις εκτιμάται ότι η διαδικασία για την εξαγορά των καταπατημένων θα κινηθεί με ταχύτερους ρυθμούς, ενώ η πλατφόρμα μέσω της οποίας θα υποβληθούν οι αιτήσεις από τους ενδιαφερόμενους για την απόκτηση νόμιμων τίτλων κυριότητας θα ανοίξει άμεσα.

Ειδικότερα, οι νέες ρυθμίσεις προβλέπουν τα εξής:

Δεν θα απαιτείται πλέον να υπάρχει κτίσμα εντός του γηπέδου (οικοπέδου ή αγροτεμαχίου) πριν από την υποβολή της αίτησης για εξαγορά του ακινήτου. Το υφιστάμενο πλαίσιο προβλέπει ότι θα πρέπει να υπάρχει κτίσμα, το οποίο να έχει ανεγερθεί το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 1991 σε περίπτωση 30ετούς κατοχής ή το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 1981 σε περίπτωση 40ετούς κατοχής.

Δεν θα απαιτείται πλέον η προσκόμιση αεροφωτογραφιών ως αποδεικτικού μέσου, αφού δεν θα εξετάζεται η ύπαρξη ή μη κτίσματος στο ακίνητο.

Για ένταξη στη ρύθμιση τίθεται το Ε9 ως τεκμήριο ύπαρξης ιδιοκτησιακού δικαιώματος επί του ακινήτου. Προστίθεται ως απαραίτητη προϋπόθεση ότι για να προβεί σε άσκηση του δικαιώματος εξαγοράς του ακινήτου κάποιος ενδιαφερόμενος απαιτείται να το έχει συμπεριλάβει στο έντυπο Ε9 για τα πέντε τελευταία χρόνια τουλάχιστον πριν από την αίτηση, προκειμένου να είναι σαφές ότι οι αιτούντες θεωρούσαν πως το ακίνητο είναι δικό τους.

Επεκτείνεται η δυνατότητα του Δημοσίου να αποφασίσει εξαίρεση από το δικαίωμα εξαγοράς ενός ακινήτου, για λόγους δημοσίου συμφέροντος. Εντός εξαμήνου τα συναρμόδια υπουργεία (π.χ. Ναυτιλίας, Αμυνας κ.λπ.) θα ορίσουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα ενδιαφέροντός τους, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν της διαδικασίας εξαγοράς. Αυτό σημαίνει ότι de facto αποκλείονται από τη ρύθμιση οι εν δυνάμει ιδιοκτήτες που περιλαμβάνονται στις συγκεκριμένες περιοχές.

Ελαστικότερη διαδικασία

Επισπεύδεται η προθεσμία απάντησης (συναίνεσης) από την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου σε 2 μήνες (αντί 3 μήνες που προβλεπόταν αρχικά) εντός των οποίων πρέπει να τελειώνει η εξέταση του αιτήματος.

Τίθεται δεκαήμερη προθεσμία για την ενημέρωση του αιτούντος σε περίπτωση που λείπουν δικαιολογητικά. Ωστόσο, αν και δίδεται σαν δικαίωμα για διόρθωση σφαλμάτων στον ιδιώτη, μετά την αποκλειστική διορία των 10 ημερών αυτός θα χάνει ουσιαστικά τη δυνατότητα διεκδίκησης του ακινήτου.

Υποθέσεις στα δικαστήρια

Προσφέρεται έκπτωση στο τίμημα εξαγοράς για τον ιδιώτη, προκειμένου να αρθεί η αμφισβήτηση της κυριότητας του Δημοσίου. Συγκεκριμένα παρέχεται:

Εκπτωση 50% αν ο ιδιώτης έχει αναγνωριστεί  πρωτόδικα ως κύριος του ακινήτου. Εκπτωση 50% αν ο ιδιώτης έχει αναγραφεί ως κύριος στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές και έχει ασκηθεί αγωγή από το Δημόσιο ή δεν έχει παρέλθει η προθεσμία άσκησης αγωγής. Εκπτωση 70% αν ο αιτών έχει ασκήσει ένδικο μέσο κατά δικαστικής απόφασης για την αναγνώριση της κυριότητας του ακινήτου έως την 31η Δεκεμβρίου 2022.

Παρέχεται ειδική έκπτωση 80% επί της αντικειμενικής αξίας για ακίνητο που καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες του αιτούντος (ή του αρχικού δικαιοπαρόχου) ως αποτέλεσμα μαζικής εγκατάστασης πληθυσμιακών ομάδων πριν από το 1964. Σε αυτή την περίπτωση το τίμημα αντιστοιχεί στο 20% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

Σημειώνεται ότι μετά την υποβολή της αίτησης, στην περίπτωση που εγκριθεί από την αρμόδια επιτροπή, εντός πέντε ημερών εκδίδεται πιστοποιητικό αποδοχής, το οποίο κοινοποιείται στον αιτούντα. Το τίμημα εξαγοράς εξοφλείται είτε εφάπαξ είτε τμηματικά σε 60 ισόποσες, άτοκες, μηνιαίες δόσεις. Το ποσό της κάθε δόσης δεν μπορεί να μικρότερο των 100 ευρώ. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, παρέχεται έκπτωση 10% επί του τιμήματος εξαγοράς.