Οι μετανάστες χωρίς χαρτιά πληρώνουν τους Ολυμπιακούς

«Τηρούμε τις δεσμεύσεις που δώσαμε» είπε τον Φεβρουάριο ο Εμανουέλ Μακρόν, αναφερόμενος στην πρόθεσή του να διοργανωθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 στο Παρίσι με ασφάλεια, έτσι ώστε να μην επαναληφθεί η τραγωδία που αμαύρωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου το 2022 στο Κατάρ. Τα επίσημα δεδομένα παρουσιάζουν λιγότερους από 200 τραυματισμούς στους ολυμπιακούς χώρους κατά τη διάρκεια των τετραετών κατασκευών. Κανέναν θάνατο.

Ωστόσο τα αρχεία επιθεώρησης και άλλα έγγραφα δείχνουν

ότι οι χώροι των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν πιο επικίνδυνοι από ό,τι οι διοργανωτές άφησαν να διαφανεί, ενώ ορισμένοι δεν πληρούν ούτε στο ελάχιστο τα πρότυπα ασφαλείας. Εργαζόμενοι και αξιωματούχοι εξηγούν πως, όταν μετανάστες χωρίς χαρτιά τραυματίζονται στη δουλειά, αυτοί οι τραυματισμοί συχνά «μαγειρεύονται» στα βιβλία διασφαλίζοντας ότι δεν θα εμφανιστούν στα επίσημα κρατικά έγγραφα.

Με λίγα λόγια, οι τραυματισμοί θα είναι σα να μην έγιναν ποτέ. Ακόμα και ατυχήματα νόμιμων εργατών παραλείπονται, σε ορισμένες περιπτώσεις, από την τελική καταμέτρηση.

Τι ορίζουμε ως ολυμπιακό χώρο

Όταν δύο εργαζόμενοι πέθαναν σε ένα έργο για το μετρό, ο πρώην υπουργός Μεταφορών της γαλλικής κυβέρνησης αναφέρθηκε στο τραγικό περιστατικό ως «σωσίβιο των Ολυμπιακών Αγώνων», όμως ο θάνατός τους δεν συμπεριελήφθη στις εκθέσεις για τα έργα των Ολυμπιακών Αγώνων.

Όταν ένα φορτηγό συνέθλιψε άνδρα που βοηθούσε σε μια κατασκευή που θα επιτρέψει τη διεξαγωγή κολυμβητικών αγώνων στον Σηκουάνα, ο θάνατος παραλείφθηκε: «Διοικητικά μπήκε σε άλλη κατηγορία», δήλωσε τότε ο Πολ Ντιφίλ, εκτελεστικός γραμματέας της κυβερνητικής υπηρεσίας παρακολούθησης της ασφάλειας των κατασκευών της Γαλλίας.

Το πώς θα δηλωθεί ένα ατύχημα εξαρτάται από το τι ορίζει η γαλλική κυβέρνηση ως ολυμπιακό χώρο. Για παράδειγμα, τα ατυχήματα στο Ολυμπιακό Χωριό μετρούν, αλλά όχι στον Πύργο Pleyel, έναν κοντινό ουρανοξύστη που μετατράπηκε σε πολυτελές ξενοδοχείο για τους Αγώνες. Η εργασία στο Κέντρο Πολυμέσων μετράει, αλλά στην κατασκευή πεζογέφυρας την οποία η γαλλική κυβέρνηση έχει χαρακτηρίσει ως «επίκεντρο των Ολυμπιακών έργων» δεν μετράει.

Εργαζόμενοι, στελέχη των συνδικάτων και ορισμένοι επιθεωρητές εργασίας λένε ότι όλα αυτά είναι μέρος μιας προσπάθειας του Μακρόν να κάνει τη Γαλλία να λάμψει και να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες με τρόπο που θα επισκιάσει όλες τις προηγούμενες διοργανώσεις. «Η Γαλλία δεν είναι Κατάρ», είπε ο Σιμόν Πικού, εκπρόσωπος του συνδικάτου των κρατικών επιθεωρητών εργασίας.

Υπενθυμίζουμε ότι κατά τη διάρκεια των εργασιών για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, που διεξήχθη στο Κατάρ, είχαν ειπωθεί εξόφθαλμες ανακρίβειες για τον αριθμό των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των κατασκευών. Μάλιστα, η Ανώτατη Επιτροπή ισχυριζόταν τότε πως υπήρξαν τρεις θάνατοι ξένων εργατών που συνδέονταν με την εργασία στα στάδια και 37 άλλων, μη σχετιζόμενων, από τη στιγμή της έναρξης των εργασιών, το 2014.

Φυσικά, ο τεράστιος αριθμός θανάτων δεν μπορούσε να παραμείνει κρυφός κι έτσι ο Χασάν Αλ Ταουάντι, γενικός γραμματέας της Ανώτατης Επιτροπής του Μουντιάλ, παραδέχτηκε κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης πως οι θάνατοι εκτιμάται ότι έχουν φτάσει τους 400-500. Συγκεκριμένα, ανέφερε στην εκπομπή του Πιρς Μόργκαν: «Η εκτίμηση είναι γύρω στους 400. Μεταξύ 400 και 500. Δεν έχω τον ακριβή αριθμό, αυτό είναι κάτι που παραμένει υπό συζήτηση».

Οι δηλώσεις του Ταουάντι προκάλεσαν πλήθος αντιδράσεων. «Είναι το τελευταίο δείγμα της αδικαιολόγητης έλλειψης διαφάνειας του Κατάρ στο θέμα των θανάτων ξένων εργατών. Χρειαζόμαστε σωστά στοιχεία και ενδελεχή έρευνα, όχι ασαφείς αριθμούς που ανακοινώνονται μέσω τηλεοπτικών συνεντεύξεων. Η FIFA και το Κατάρ έχουν να απαντήσουν σε πολλά, μεταξύ αυτών πού, πότε και πώς πέθαναν αυτοί οι άνδρες και αν οι οικογένειές τους έλαβαν αποζημίωση», ανέφερε ο Νίκολας ΜακΓκίχαν της οργάνωσης Fair Square.

Οι αναλώσιμοι

Το 2021 ο «Guardian» είχε δημοσιεύσει έρευνα που καταδείκνυε πως πάνω από 6.500 μετανάστες εργάτες από πέντε χώρες – Ινδία, Πακιστάν, Νεπάλ, Μπαγκλαντές και Σρι Λάνκα – είχαν χάσει τη ζωή τους στο Κατάρ μεταξύ 2011 (τη χρονιά που το εμιράτο κέρδισε την υποψηφιότητα διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου) και 2020…

Οι βασικές αιτίες θανάτου μεταξύ εργατών μεταναστών χωρίς χαρτιά είναι οι κατασκευές, η εξόρυξη, οι εργοστασιακές εργασίες και η γεωργία. Οι μετανάστες είναι πιο ευάλωτοι από τους γηγενείς εργαζόμενους ακόμα και στην ίδια ακριβώς απασχόληση, για τον πολύ απλό λόγο ότι δεν έχουν τα ίδια εργασιακά δικαιώματα ή την εμπειρία με τους δεύτερους. Μια παγκόσμια βιβλιογραφική έρευνα έδειξε πως οι μετανάστες ήταν περισσότερο πιθανό να τραυματιστούν ή να χάσουν τη ζωή τους λόγω της μεγαλύτερης έκθεσής τους σε περιβαλλοντικούς κινδύνους και σε συνθήκες ακραίας εργασίας.

Μια μελέτη για το ποσοστό θανατηφόρων επαγγελματικών τραυματισμών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής μεταξύ 2003 και 2010 απέδειξε πως οι εργαζόμενοι που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό είναι 15% πιο πιθανό να χάσουν τη ζωή τους σε εργασιακό ατύχημα από τους γηγενείς. Ταυτόχρονα οι ερευνητές διαπίστωσαν σημαντικές διαφορές στους κινδύνους. Αυτές οι διαφορές έχουν να κάνουν με την καταγωγή των ξένων εργαζομένων.

Πιο συγκεκριμένα, αν οι εργάτες προέρχονται από την Ευρώπη, την Αυστραλία, τον Καναδά ή τη Νότια Αμερική, το ποσοστό κινδύνου είναι παρόμοιο με αυτό των γηγενών. Αντίθετα, εάν ο εργαζόμενος προέρχεται από την Κεντρική Αμερική, την Αφρική, την Ασία και το Μεξικό, ο κίνδυνος θανάτου ή ατυχήματος αυξάνεται γεωμετρικά.

Η μεγαλύτερη ανισότητα εντοπίστηκε στους εργάτες από την Κεντρική Αμερική, οι οποίοι έχουν 45% μεγαλύτερη πιθανότητα να τους συμβεί ένα θανατηφόρο ατύχημα από οποιονδήποτε άλλο Αμερικανό.

Επιστροφή στο σήμερα

Έπειτα από μια σειρά συνεντεύξεων και έρευνας με κυβερνητικούς επιθεωρητές και με εργαζόμενους, οι «New York Times» αποκάλυψαν ότι οι μετανάστες έπαιξαν τεράστιο ρόλο στο να είναι όλα έτοιμα εγκαίρως για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Εργαζόμενοι χωρίς έγγραφα περιέγραψαν στην εφημερίδα ότι πιέζονταν να κάνουν επικίνδυνες εργασίες για πολλές ώρες χωρίς γυαλιά ασφαλείας, ιμάντες ή άλλο εξοπλισμό. Το γραφείο του Μακρόν παρέπεμψε για ερωτήσεις σχετικά με τις συνθήκες εργασίας και τον αριθμό των τραυματισμών σε άλλες υπηρεσίες.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τον Γάλλο Πρόεδρο, διότι δέχεται πιέσεις να πατάξει την παράνομη μετανάστευση και οι Ολυμπιακοί Αγώνες έρχονται ύστερα από χρόνια αλλαγών στη γαλλική εργατική νομοθεσία. Ο Μακρόν έκοψε τη χρηματοδότηση για επιθεωρήσεις και κατήργησε τα συμβούλια ασφαλείας των εταιρειών. Οι αλλαγές είχαν σκοπό να απλοποιήσουν την αποπνικτική γαλλική γραφειοκρατία. Οι ηγέτες των συνδικάτων και οι επιθεωρητές εργασίας λένε ότι αυτά τα μέτρα είχαν ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει ασφάλεια στους χώρους εργασίας.

Φυσικά η Γαλλία δεν είναι Κατάρ, όπου οι δημοσιογράφοι του «Guardian» αποκάλυψαν τις θανατηφόρες συνθήκες εργασίας ενόψει Παγκοσμίου Κυπέλλου, αλλά ο Μακρόν υποσχέθηκε στην εκστρατεία του πως οι συνθήκες εργασίας για την υλοποίηση των Ολυμπιακών Αγώνων θα είναι τόσο ασφαλείς και ανθρώπινες όσο και μεγαλειώδεις. Ζήτησε ο ίδιος από συνδικάτα και εργοδότες να διατηρήσουν ένα υψηλό επίπεδο ασφάλειας.

Ο Αντουάν Ντι Σουίς, διευθυντής στρατηγικής της Solideo, του κυβερνητικού οργάνου που δημοσιεύει τα στοιχεία των τραυματισμών, δήλωσε σε συνέντευξή του ότι δεν γνώριζε τίποτε για τυχόν ατυχήματα που αφορούσαν σε εργάτες χωρίς χαρτιά. Ο οργανισμός βασίζεται σε αναφορές τραυματισμών από κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες μπορεί να αντιμετωπίσουν νομικές επιπτώσεις εάν διαπιστωθεί ότι απασχολούν εργάτες χωρίς έγγραφα. Και τα επίσημα στοιχεία τραυματισμών στον χώρο εργασίας της Γαλλίας περιλαμβάνουν, κατά κανόνα, μόνο νόμιμους εργαζόμενους.

Οι εργαζόμενοι χωρίς νόμιμα έγγραφα «ενθαρρύνθηκαν» από τους εργοδότες τους να μην αναφέρουν τα τραύματά τους ή να επισκεφτούν επίσημα κάποιον γιατρό. Ο Πικού ανέφερε στους «New York Times» ότι οι εργαζόμενοι που τραυματίζονται είτε απολύονται είτε εξαγοράζονται. Από την πλευρά του ο Ντι Σουίς θεωρεί πως η παράνομη εργασία μεταναστών σε ολυμπιακούς χώρους είναι σπάνια και ότι οι επιθεωρητές έχουν εντοπίσει περίπου 150 περιπτώσεις.

«Πιστεύουμε ότι το υψηλό επίπεδο ελέγχου που εφαρμόστηκε, κατέστησε δυνατό τον εντοπισμό τους, όχι δυστυχώς σε όλες τις περιπτώσεις αναμφίβολα, αλλά στη μεγάλη πλειονότητά τους».

Πολλοί από τους παράτυπους εργάτες εμφανίστηκαν εθελοντικά, με τη βοήθεια και τη στήριξη των συνδικάτων, με την ελπίδα να νομιμοποιηθούν. Οι επιθεωρητές έχουν αυξήσει τους ελέγχους, αλλά έχουν καταφέρει να εξετάσουν τις άδειες εργασίας μόνο περίπου 1.000 εργαζομένων από τους 30.000! «Τα αφεντικά μάς λένε πάντα να τρέχουμε» είπε ο Νταουντά Τουνκάρα, ένας 33χρονος εργάτης χωρίς χαρτιά από το Μάλι, που εργαζόταν στον Πύργο Pleyel.

Στις αποκαλυπτικές συνεντεύξεις που πήρε η αμερικανική εφημερίδα 12 εργάτες, όλοι από την Αφρική, περιέγραψαν ότι τους έστειλαν υπεργολάβοι ή πρακτορεία εύρεσης εργασίας, που έχουν δημιουργηθεί αποκλειστικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, για να εργαστούν σε ολυμπιακούς χώρους. Κάποιοι είπαν ότι οι εργοδότες τους τούς ενθάρρυναν να βγάλουν πλαστά έγγραφα ταυτότητας. Άλλοι δανείστηκαν την ταυτότητα ενός άλλου μέλους της οικογένειάς τους. Προσλαμβάνονταν χωρίς συμβάσεις και έπαιρναν παράνομα χαμηλούς μισθούς, κάνοντας συχνά υπερωρίες.

Ο Μπαμπακάρ Κόμπορ από τη Σενεγάλη περιέγραψε το δικό του εργατικό ατύχημα αναφέροντας πως, ενώ εργαζόταν, έπεσαν από το πουθενά βαριές πέτρες από έναν φορτωτή στο χέρι του. Οι επιθεωρητές εργασίας και οι εκπρόσωποι των συνδικάτων τού είπαν πως θα κληθεί γιατρός αμέσως και ο τραυματισμός του θα καταγραφόταν στα εταιρικά αρχεία. Όμως ο Κόμπορ υποστηρίζει πως ο επικεφαλής των εργατών τού έδωσε επιδέσμους και του είπε να γυρίσει στην εργασία του. «Δεν είχα άλλη επιλογή», είπε ο Κόμπορ. «Έπρεπε να συνεχίσω, αλλιώς θα με αντικαθιστούσαν».

Άλλοι μετανάστες εργάτες περιέγραψαν ότι χειρίζονταν τρυπάνια για ώρες κάθε φορά, πολλές παραπάνω από αυτό που θεωρείται ασφαλές.

Οι «New York Times» εξέτασαν τα ιατρικά αρχεία ενός άλλου εργάτη που υπέστη μετατόπιση δίσκου. Ο εργάτης, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, καθώς φοβόταν την απέλαση, είπε ότι εργαζόταν με το τρυπάνι για έως και οκτώ ώρες κάθε φορά στο Ολυμπιακό Χωριό.

Έχασε έναν μήνα δουλειάς, άνευ αποδοχών φυσικά, και, όταν επέστρεψε, υποστηρίζει ότι του ζήτησαν να ξαναρχίσει να χειρίζεται το τρυπάνι. Αποφάσισε να παραιτηθεί από τη συγκεκριμένη θέση και τώρα εργάζεται σε άλλο χώρο των Ολυμπιακών Αγώνων. Είπε ότι η εταιρεία του δεν ανέφερε ποτέ τον τραυματισμό του, αλλά, φοβούμενος αντίποινα, δεν τον ανέφερε ούτε ο ίδιος…

«Νομικά αόρατοι»

Οι εταιρείες και οι εργολάβοι είναι τρομερά δύσκολο να αντιμετωπίσουν τις νομικές τους ευθύνες, καθώς οι μετανάστες που εργάζονται γι’ αυτούς είναι «νομικά αόρατοι».

Μη δημοσιευμένες αναφορές από το παγκόσμιο συνδικάτο Building and Wood Workers’ International δείχνουν ότι σε δύο τοποθεσίες οι εκπρόσωποι βρήκαν εργαζόμενους χωρίς προστατευτικά γυαλιά, κράνη ή προστατευτικά ακουστικά. Αρκετοί εργαζόμενοι είχαν υποστεί ηλεκτροσόκ έπειτα από ατυχήματα με ηλεκτρικά καλώδια που δεν ήταν ασφαλή, ενώ αρκετοί είχαν πέσει από ακάλυπτες σκαλωσιές. Οι αξιωματούχοι του συνδικάτου προειδοποίησαν ότι τα φορτηγά κινούνταν απρόσεκτα, αλλά κανένας δεν έδωσε σημασία ακόμη και όταν ένας εργάτης χτυπήθηκε τόσο σοβαρά, που αναγκάστηκαν να του ακρωτηριάσουν το πόδι.

Ο Αντουάν Ντι Σουίς είπε ότι η Solideo επέτρεψε στους εκπροσώπους των συνδικάτων να επισκεφθούν τους χώρους των εργασιών με στόχο να συμβάλουν με τις παρατηρήσεις τους στη βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας.

«Είναι ένα τεράστιο χάος», είπε ο Μπαχίρ Μπεναμαρά, εκπρόσωπος συνδικάτου, τον Οκτώβριο κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης κεκλεισμένων των θυρών με επιθεωρητές εργασίας, αξιωματούχους διασφάλισης υγείας και διευθυντές κατασκευαστικών εταιρειών. Η τελευταία του φράση στη συνέντευξη που παραχώρησε στους «Times», οι οποίοι παρακολούθησαν ένα βίντεο από την παρουσίασή του και εξέτασαν φωτογραφίες που τράβηξε, ήταν: «Αυτά είναι για να σας προειδοποιήσω: κάτι πρέπει να γίνει!».

Διαβάστε επίσης:

Βίκτορ Λούστιγκ: Ο άνθρωπος που πούλησε τον πύργο του Άιφελ… δύο φορές! (photos/videos)

Ισραήλ: Βρέθηκαν οι σοροί τριών ομήρων, μεταξύ αυτών και της Σάνι Λουκ

Εικόνες Αποκάλυψης στο Τέξας μετά από καταιγίδα – Μπλακ άουτ στο Χιούστον και τέσσερις νεκροί (Videos)