Ενάντια στον ευρωσκεπτικισμό

Ένα νόμισμα που στερείται των αντίστοιχων πολιτικών θεσμών γίνεται λεία των αγορών και των οικονομικών συμφερόντων, πολλά από τα οποία είναι αντίθετα στο ευρώ και την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Τι πρέπει να γίνει;

Το ερώτημα αυτό θέτει με άρθρο του στον ιστότοπο Open Democracy ο ιταλός καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Τορίνο Τζαν Τζάκομο Μιγκόνε. Όπως επισημαίνει, από τις αρχές της δεκαετίας του '80 έχει λάβει χώρα στη Δύση μια ευρεία ανακατανομή του πλούτου, υπέρ των πολύ πλουσίων. Λιγότερο εμφανής ήταν η ανακατανομή της πολιτικής εξουσίας

που ακολούθησε, κυρίως στις ΗΠΑ και τη Βρετανία: μια ανακατανομή από τους δημοκρατικούς θεσμούς προς τα χρηματοπιστωτικά και τραπεζικά συμφέροντα, μέσα από την απελευθέρωση των αγορών. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα να έχουμε και λιγότερη δημοκρατία και λιγότερη ισότητα.

Την ίδια στιγμή, τα πολιτικά κόμματα αποδυναμώθηκαν ως αποτέλεσμα των λαθών τους και των αδυναμιών τους, αλλά και της αδυναμίας των εθνικών κρατών στα οποία ανήκουν. Όπως λέει ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, «όλα τα ευρωπαϊκά κράτη είναι μικρά. Η διαφορά έγκειται ανάμεσα σ'αυτά που το γνωρίζουν και σ'εκείνα που δεν το γνωρίζουν», ή κάνουν πως δεν το γνωρίζουν. Το πρόβλημα δεν είναι ότι έχουν παραχωρήσει κυριαρχία στις Βρυξέλλες, όπως αρέσκονται να λένε, αλλά ότι έχουν παραχωρήσει κυριαρχία σε δυνάμεις που δεν μπορούν, ή δεν θέλουν, να ελέγξουν.

Καμιά ευρωπαϊκή κυβέρνηση, ούτε καν η γερμανική, δεν έχει μια φωνή που μπορεί να ακουστεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Και η κατάσταση αυτή αποτυπώνεται με δραματικό τρόπο στην κρίση του ευρώ, που έχει οδηγήσει σε έναν αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό και μια δυσπιστία απέναντι στη γερμανική κυριαρχία. Πρέπει λοιπόν να διατυπωθούν κοινοί στόχοι, ώστε να καταστεί δυνατό να υπάρξει μια πραγματική αλλαγή.

Ενας από τους στόχους αυτούς πρέπει να είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, με την απευθείας εκλογή του επόμενου προέδρου της Κομισιόν και την ενίσχυση των εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μια υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική είναι απαραίτητη, ιδίως στις χώρες που μαστίζονται από τη φοροδιαφυγή, αλλά η πολιτική αυτή πρέπει να συνοδεύεται από τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ανάμεσα στις άλλες προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν είναι η φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ο περιορισμός των οικονομικών προνομίων (όπως έδειξε το πρόσφατο δημοψήφισμα στην Ελβετία), η προστασία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων, η ενοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής, η θέσπιση ευρωομολόγων και η δημιουργία ευρωπαϊκών οίκων αξιολόγησης.

Μια σημαντική ευκαιρία για να προωθηθούν οι αναγκαίες αλλαγές, τονίζει ο ιταλός καθηγητής, είναι οι εκλογές που θα πραγματοποιηθούν το 2014 για το Ευρωκοινοβούλιο. Το σημερινό στάτους κβο είναι απαράδεκτο και δεν είναι δυνατόν οι λαοί να περιμένουν από τις 27 κυβερνήσεις να αλλάξουν τη Συνθήκη της Λισαβώνας ή να επεξεργαστούν ένα άλλο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα που θα προσκρούει χωρίς αμφιβολία στις αντιρρήσεις τόσο των φεντεραλιστών όσο και των ευρωσκεπτικιστών.

Η Κομισιόν λειτουργεί σήμερα με μια τεχνοκρατική αντίληψη και αυξάνει το δημοκρατικό έλλειμμα λαμβάνοντας κεντρικές αποφάσεις για πράγματα που πρέπει να αποφασίζονται σε τοπικό επίπεδο. Το Ευρωκοινοβούλιο εξακολουθεί να ακολουθεί διαδικασίες που αποθαρρύνουν τη συμμετοχή της βάσης. Και το Συμβούλιο των Υπουργών εξακολουθεί να μην μπορεί να αποφασίζει λόγω της ανάγκης για συναίνεση.

Για να αποκτήσουν όμως πολιτικό νόημα οι εκλογές στο Ευρωκοινοβούλιο, θα πρέπει τα προγράμματα και οι υποψηφιότητες των κομμάτων να είναι αποτέλεσμα μιας πραγματικής πανευρωπαϊκής συζήτησης. Μια αληθινή δημοκρατική πρόκληση θα ήταν να οργανωθούν δημοκρατικές προκριματικές εκλογές για την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η απευθείας ψηφοφορία που θα ακολουθούσε, όπως έχει προτείνει η επίτροπος Βίβιαν Ρέντινγκ, θα ήταν μια διαδικασία που δεν θα μπορούσε να αγνοηθεί ούτε από το Συμβούλιο των Υπουργών ούτε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ