«Ο Λαμπράκης, πηγή έμπνευσης και σήμερα»

Επί χρόνια στέλεχος του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ, υπεύθυνος για την Εξωτερική Πολιτική και τις Διεθνείς Σχέσεις, ο Πάνος Τριγάζης παραμένει ενεργό στέλεχος του Κινήματος Ειρήνης και του πυρηνικού αφοπλισμού, ενώ προσφάτως κυκλοφόρησε το τελευταίο βιβλίο του, με τίτλο «Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης».

Συνέντευξη στον Γιώργο Μελιγγώνη

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ταξιδευτής», με προλογικά σημειώματα από τους Μανόλη Γλέζο, Ευάγγελο Μαχαίρα, Μιχάλη Σταθόπουλο, Μαρία Αρβανίτη-Σωτηροπούλου.

Ο Πάνος Τριγάζης,

στο βιβλίο του, παρουσιάζει ένα οδοιπορικό της ζωής, της δράσης και της δολοφονίας του «Μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης», αλλά και όλη την πορεία του Κινήματος Ειρήνης, που αναπτύχθηκε διεθνώς και στη χώρα μας από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και το ολοκαύτωμα της Χιροσίμα ως τη λήξη του ψυχρού πολέμου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο βιβλίο του Πάνου Τριγάζη «μιλάει» και ο ίδιος ο Γρηγόρης Λαμπράκης, μέσα από τα προσωπικά του ημερολόγια, που είχαν πρωτοδημοσιευθεί σε ειδικό αφιέρωμα για τον Λαμπράκη στο περιοδικό «Δρόμοι της Ειρήνης», τον Ιούνιο του 1963.

Μεταξύ άλλων, στο βιβλίο περιέχονται και κείμενα των Νικηφόρου Βρεττάκου, Λεωνίδα Κύρκου, Ανδρέα Λεντάκη για τον Λαμπράκη, το Κίνημα Ειρήνης και την κινηματική «ανάταση» της δεκαετίας του ’60: από τις κινητοποιήσεις για το «1-1-4» και το «15%» για την Παιδεία, ως την πρώτη μαραθώνια πορεία Ειρήνης, 50 χρόνια πριν.

«Έτος Λαμπράκη» το 2013

Πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του Λαμπράκη, όλα είναι διαφορετικά στην Ελλάδα και διεθνώς. Τί προσφέρει η επιλογή για “έτος Λαμπράκη”;

Η ιδέα να οριστεί το 2013 «Έτος Λαμπράκη» προέκυψε από την ανάγκη και το χρέος να τιμηθούν τα 50 χρόνια από τη δολοφονία του μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης πανελλαδικά και με πολυδιάστατο τρόπο από διάφορους φορείς. Η μνήμη του Γρ. Λαμπράκη συνδέει αιτήματα και αγώνες πολλών δεκαετιών του Ελληνικού λαού:από την εποποιία της Εθνικής Αντίστασης και τους μετεμφυλιοπολεμικούς αγώνες για τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία ως τους αγώνες κατά του παλατιανού πραξικοπήματος του 1965 και τους αντιδικτατορικούς αγώνες της περιόδου 1967-1974, που κορυφώθηκαν με την εξέγερση του Πολυτεχνείου στις 17 Νοέμβρη 1973. Ο Λαμπράκης συμβολίζει πολλά πράγματα ταυτόχρονα: τον αντιφασισμό και αντιιμπεριαλισμό, την προσήλωση στα υψηλά ιδανικά του αθλητισμού, τον ανυποχώρητο αγώνα για τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία, την Βαλκανική αλληλεγγύη, τη συλλογική δράση και την κοινωνική προσφορά, την καταξίωση του βουλευτικού αξιώματος. Άρα, ο Λαμπράκης και οι αγώνες του μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και για το σήμερα. Θα έλεγα ότι το σύνθημα «Ο Λαμπράκη ζει», που αντήχησε από την επομένη της δολοφονίας του στη Θεσσαλονίκη κι ενώ ψυχορραγούσε στο ΑΧΕΠΑ, διατηρεί την αξία του στο ακέραιο. Τότε, το σύνθημα αυτό ενέπνευσε ένα από τα μεγαλύτερα νεολαιίστικα κινήματα σ΄αυτή τη χώρα, το κίνημα των Λαμπράκηδων, που ήταν κι ένα κίνημα πολιτισμού. Σήμερα, η Ελληνική νεολαία έχει κάθε λόγο να ξεσηκωθεί για την ανατροπή τωνμνημονιακών δεινών και να διεκδικήσει το μέλλον της, το οποίο της στερούν οι ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που παράγουν φτώχεια, ανισότητα και ανεργία με τον ίδιοφυσιολογικό τρόπο που τα ορυκτέλαια παράγουν ατμοσφαιρική ρύπανση. Την ίδια ώρα, στο έδαφος της κρίσης αναπτύσσονται τα αποκρουστικά φαινόμενα της ξενοφοβίας καιτου ρατσισμού, που προωθούν οι νεοναζί, οι οποίοι δρουν ως τάγματα εφόδου εναντίων των μεταναστών και γενικότερα εναντίον της κοινωνίας.

Τα Κινήματα Ειρήνης και η Δημοκρατία

Τότε, το Κίνημα της Ειρήνης εξέφραζε και τη λαχτάρα του λαού για δημοκρατικές εξελίξεις. Σήμερα, σε διαφορετικές συνθήκες, ποια είναι η σχέση ειρήνης και δημοκρατίας;

Η σχέση ειρήνης και δημοκρατίας ήταν πολύ στενή στα δύσκολα μετεμφυλιοπολεμικά χρόνια της χώρας μας και έξαρσης τους ψυχρού πολέμου διεθνώς. Ας θυμηθούμε ότι το1951 συνελήφθη στη Θεσσαλονίκη, καταδικάστηκε σε θάνατο από Έκτακτο Στρατοδικείο και εκτελέστηκε ο νεολαίος αγωνιστής Νίκος Νικηφορίδης (22 ετών), με την κατηγορία ότιδιακινούσε την Έκκληση της Στοκχόλμης για την κατάργηση και απαγόρευση των πυρηνικών όπλων.

Ας θυμηθούμε, επίσης, ότι ο ψυχρός πόλεμος γέννησε μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ το τέρας του μακαρθισμού και ευνόησε στρατιωτικές επεμβάσεις εκατέρωθεν της γραμμής διαίρεσης της Ευρώπης.

Και σήμερα, όμως, ο μιλιταρισμός είναι εχθρός της δημοκρατίας και έχουμε πικρή πείρα από την οκταετία Μπους, όταν ο λεγόμενος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας χρησιμοποιήθηκε για την περιστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διεθνώς, πέρα από την εξαπόλυση πολέμων στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στο Λίβανο και στη Γάζα.

Πυροδότησε λαϊκούς αγώνες

Ποιες πολιτικές εξελίξεις πυροδότησε η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη;

Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη κλόνισε συθέμελα όλο το τότε αντιδημοκρατικό οικοδόμημα, πυροδότησε τους λαϊκούς αγώνες για την ειρήνη, τη δημοκρατία και την εθνικήανεξαρτησία, οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή και στην ήττα της ΕΡΕ στις εκλογές του Νοέμβρη 1963 και του Φλεβάρη 1964. Ανεκόπη, όμως, βίαια η δημοκρατική αναγέννηση της Ελλάδας από το αμερικανόπνευστο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, εξέλιξη που δεν ήταν άσχετη με τους τότε πολεμικούς σχεδιασμούς στηνευρύτερη περιοχή μας.

Γιατί θα αγωνιζόταν σήμερα

Έχοντας μελετήσει αναλυτικά την ιστορία του Γρηγόρη Λαμπράκη, σήμερα που έχει εκλείψει ο διπολισμός και η “Ισορροπία του Τρόμου”, πού θα επικέντρωνε τον αγώνα του;

Σίγουρα θα πρωτοστατούσε στους αγώνες για τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη και σε ό,τι αφορά το κίνημα ειρήνης θα ύψωνε τη βροντερή φωνή του για τον τερματισμό του πολυαίμακτου εμφύλιου πολέμου στη Συρία, θα έλεγε ΟΧΙ σ’ένα νέο πόλεμο στη Μ.Ανατολή με πρόσχημα το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, θα ήταν αλληλέγγυος με τον Παλαιστινιακό λαό και το αναφαίρετο δικαίωμά του να δημιουργήσει το δικό του κράτος στη γη του. Θα ζητούσε την ειρηνική επανένωση της Κύπρου και την κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της μέσω της ειρηνικής συμβίωσης όλων των πολιτών της, Ελληνοκυπρίων και Τουρκωκυπρίων. Επιπλέον, ο Λαμπράκης θα εξακολουθούσε να αγωνίζεται για ένα ειρηνικό και αλληλέγγυο μέλλον όλων των Βαλκανικών λαών, θα αγωνιζόταν για την κατάργηση του ΝΑΤΟ, θα έδινε το «παρών» στο Παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ. Τέλος, θα διακήρυσσε σήμερα «ΟΧΙ άλλη Χιροσίμα – ΟΧΙ άλλη Φουκουσίμα – ΟΧΙ άλλο Τσερνομπίλ».

Παλάτι-τρόικα. Τότε, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε διερωτηθεί “ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο”. Υπάρχουν σήμερα αναλογίες;

Ναι. Υπάρχουν. Το πρόβλημα της λαϊκής κυριαρχίας είναι και σήμερα οξύ. Το Σύνταγμα γίνεται και σήμερα «κουρελόχαρτο». Η ενότητα των ευρύτερων αριστερών δυνάμεων, μαζί με μία «πολιτιστική ιντιφάντα» είναι εξαιρετικά επείγουσα.

Γιατί επιλέξατε να γράψετε βιβλίο για τον Λαμπράκη και το Κίνημα Ειρήνης; Τί σας “ιντριγκάρει” σ’ αυτή την ιστορική προσωπικότητα;

Η αφορμή ήταν τα 50 χρόνια από τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη και της ίδρυσης της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη και θέλησα να συμβάλλω με το βιβλίο αυτό στις εκδηλώσεις για τις δυο αυτές επετείους. Η σχέση μου με το κίνημα ειρήνης είναι πολύ ισχυρή, ιδεολογικά και πολιτικά. Ως υπεύθυνος διεθνών σχέσεων του ΣΥΝ, παλαιότερα, είχα πάρει μέρος και σε επικίνδυνες αποστολές ειρήνης, όπως στο βομβαρδιζόμενο Βελιγράδι το 1999 και στη βομβαρδιζόμενη Βηρυτό το 2006. Οι εμπειρίες αυτές με έχουν σημαδέψει και η γενικότερη φιλοσοφία μου συνοψίζεται με τη φράση «Η ισχύς εν τη ειρήνη». Πιστεύω ότι και για τη χώρα μας μια σύγχρονη εθνική στρατηγική δεν μπορεί να είναι άλλη από στρατηγική της ειρήνης.