Μπερεζόφκσι Vs Αμπράμοβιτς: Παιχνίδι πολιτικής εξουσίας, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, εκβιασμοί και ένας περίεργος θάνατος

Γράφει ο ΠΑΡΙΣ ΚΟΥΡΤΖΙΔΗΣ

Για τον άλλοτε Ρώσο ολιγάρχη και πάλαι ποτέ στενό συνδαιτυμόνα του προέδρου Γιέλτσιν μπορεί πολλοί να διατηρούν αμφιβολίες για την πραγματική αιτία τού θανάτου του, όμως, όλοι συνηγορούν στο ότι έχασε ολοκληρωτικά τη μάχη από τον Ρομάν Αμπράμοβιτς. Δύο Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι, δύο πρόεδροι μίας υπερδύναμης, αμέτρητες επιχειρήσεις ξεπλύματος μαύρου χρήματος, σκοτεινά πολιτικά παιχνίδια, εκβιασμοί και πάμπολλες ανεξιχνίαστες δολοφονίες.
Ο άνθρωπος που κάποτε είχε πρόσβαση στο Κρεμλίνο επί Γιέλτσιν, ο ολιγάρχης Μπόρις Μπερεζόφσκι είναι πλέον νεκρός. Αυτοκτόνησε ή τον σκότωσαν; Ποτέ δεν είναι βέβαιο ότι ο καιρός θα δείξει και θα αποδείξει. Όπως, επίσης, δύσκολα θα μάθει κανείς αν και κατά πόσο έπαιξε ρόλο στην απώλειά του η βεντέτα που είχε ανοίξει με τον πανίσχυρο πρόεδρο Πούτιν και τον άλλο Ρώσο κροίσο, Ρομάν Αμπράμοβιτς. Ο Μπερεζόφσκι είχε κατηγορήσει ευθέως τον ζάπλουτο ιδιοκτήτη της Τσέλσι ότι τον εκβίασε και του πήρε αντί 800 εκατ. δολαρίων μετοχές αξίας 2-4 δισ. δολαρίων. Αυτή είναι μια σκοτεινή και αθέατη για πολλούς πορεία που ξεκίνησε στη μετά σοβιετική Ρωσία του Μπορίς Γιέλτσιν και έφτασε μέχρι σήμερα, στα χρόνια του πανίσχυρου Βλαντιμίρ Πούτιν, σέρνοντας πίσω της δισεκατομμύρια δολάρια.
Μπερεζόφσκι και Αμπράμοβιτς είχαν συναντηθεί πριν από λίγους μήνες στη δικαστική αίθουσα του Ανώτατου Δικαστηρίου του Λονδίνου για να ξεκαθαρίσουν μια υπόθεση 3,2 δισ. δολαρίων. Χρήματα που, όπως ισχυρίζεται ο Μπερεζόφσκι, έχασε από την εκβιαστική πώληση των μετοχών του στη ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία Sibneft, στον τότε συνέταιρό του Αμπράμοβιτς, έναντι 800 εκατ. δολ., όταν η αξία τους έφτανε τα 2-4 δισ. δολάρια. Παρότι ο ιδιοκτήτης της Τσέλσι υποστηρίζει ότι προσέφερε το 2000 το ποσό των 1,3 δισ. δολαρίων ως «ηθική αποζημίωση» στον άλλοτε συνεργάτη του, η ρωσική «βεντέτα» κρίθηκε στα βρετανικά δικαστήρια με ήττα του Μπερεζόφσκι.
Η πρώτη συνάντηση των δύο ανδρών ήταν το 1995 στη Ρωσία του Μπορίς Γιέλτσιν. Ο Μπερεζόφσκι ήταν μια προβεβλημένη προσωπικότητα που κινείτο στο στενό περιβάλλον του προέδρου, καθώς διατηρούσε φιλικές σχέσεις με την πανίσχυρη κόρη του, Τατιάνα, από την οποία απολάμβανε ασυλία για τις παράνομες επιχειρήσεις του. Μαθηματικός, μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, με ισχυρή άποψη και λόγο, ανακατεύεται με την πολιτική και εκλέγεται μέλος της Δούμας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την Τσετσενία, όπου το 1997 μετέχει στην υπογραφή της ρωσοτσετσενικής συμφωνίας ειρήνης που προβλέπει την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τη χώρα…

Έκλεβε πετρέλαιο
Ο κατά πολύ νεότερος Αμπράμοβιτς δεν είχε έως τότε τίποτα κοινό με τον μετέπειτα μέντορά του Μπερεζόφσκι. Γνωστός μόνο για τις κομπίνες του στον στρατό, όπου έκλεβε κρατικό πετρέλαιο και το πουλούσε στους ανώτερούς του, τα πλαστά πανεπιστημιακά πτυχία και την επιτυχημένη δράση του ως μαυραγορίτης, κατάφερε με την αδίστακτη σκληρότητα και την αποφασιστικότητά του να κερδίσει από το ξεπούλημα της μετα-σοβιετικής περιουσίας. Άγνωστο πώς, το 1995 εισχωρεί στο στενό περιβάλλον του Μπορίς Γιέλτσιν, με τον Μπερεζόφσκι να του ανοίγει το 1999 την πόρτα της «οικογένειας» όπως λεγόταν η ισχυρή ελίτ της εποχής με προεδρική κάλυψη.
Το 1995 συνεργάζονται στην αγορά 5-6 off shore εταιρειών με αποκορύφωμα την απόκτηση της έκτης κρατικής ρωσικής πετρελαϊκής εταιρείας Sibneft έναντι 100 εκατομμυρίων δολαρίων ο καθένας, όταν το κόστος των μετοχών της στην ελεύθερη αγορά έφτανε τα 2,7 δισ. δολάρια.
Το 2000 ο Μπερεζόφσκι, όπως υποστηρίζει, εξαναγκάζεται από τον Αμπράμοβιτς να πουλήσει τις μετοχές του έναντι μόλις 1,5 δισ. δολαρίων, με την απειλή ότι σε διαφορετική περίπτωση ο φίλος του Βλαντιμίρ Πούτιν θα κρατικοποιούσε την εταιρεία χωρίς αποζημίωση.
Λίγους μήνες νωρίτερα, ο Πούτιν εκλέγεται πρόεδρος της Ρωσίας με την καθοριστική στήριξη του (φίλου του ακόμη) Μπερεζόφσκι, ο οποίος, ως ηγέτης της «οικογένειας» και ιδιοκτήτης πολλών μέσων ενημέρωσης, του εξασφαλίζει τη νίκη. Μια «εξόφληση ανοιχτών λογαριασμών» προς τον Πούτιν, ο οποίος, έναν χρόνο πριν, ως αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών (FSB) έκλεισε την έρευνα για τη σκοτεινή αγορά της κρατικής αεροπορικής εταιρείας Aeroflot.

Η αρχή της σύγκρουσης
Η διαφωνία του Μπερεζόφσκι τρεις εβδομάδες μετά τις εκλογές με τον πρόεδρο για την απόφασή του να προχωρήσει σε συνταγματικές αλλαγές ήταν η αρχή μιας νέας εποχής για τον μεγιστάνα, ο οποίος εγκατέλειψε τη Ρωσία για να αποφύγει τη φυλακή. Με εντολή του Βλαντιμίρ Πούτιν άνοιξε ξανά ο φάκελος της Aeroflot, ενώ κατασχέθηκαν όλες οι μετοχές του σε επιχειρήσεις και τηλεοπτικά κανάλια, εκδίδοντας εναντίον του εντάλματα σύλληψης για οικονομικά εγκλήματα και διαφθορά.
Οι Βρετανοί φίλοι του, ωστόσο, με τους οποίους έκανε δουλειές από το 1998, όταν συνεργάστηκε με τον πρέσβη Σερ Άντριου Γουντ για την απελευθέρωση έξι ομήρων από τους Τσετσένους, δεν τον εγκατέλειψαν. Από το 2003 του παρείχαν πολιτικό άσυλο και είχαν διακινδυνεύσει ουκ ολίγες φορές τις διπλωματικές τους σχέσεις με τη Ρωσία για «χατίρι» του.
Σε αντίθεση με τον Μπερεζόφσκι που κατηγόρησε τον Ρώσο πρόεδρο για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφθορά και λανθασμένους χειρισμούς στην υπόθεση του υποβρυχίου «Κουρσκ», όπου σκοτώθηκαν 118 Ρώσοι ναύτες, ο Ρομάν Αμπράμοβιτς παρέμεινε το «χαϊδεμένο» παιδί του Πούτιν.
Δημιούργησε δεκάδες επιχειρήσεις στο εσωτερικό επεκτείνοντάς τες και στο εξωτερικό όπου ζει τα τελευταία χρόνια, αγοράζοντας ποδοσφαιρικές ομάδες, πολυτελή σπίτια, γιοτ και συντρόφους. Σήμερα, η προσωπική του περιουσία υπολογίζεται στα 13,4 δισ. δολάρια, όχι άσχημα για κάποιον που ξεκίνησε πριν από περίπου 15 χρόνια, κλέβοντας και πουλώντας στη μαύρη αγορά λάστιχα αυτοκινήτων και πλαστικά παιχνίδια.
Στο Λονδίνο, όπου ζούσαν και οι δύο, για διαφορετικούς αναμφισβήτητα λόγους, αποτελούσαν την περίφημη «ομάδα των Ρώσων ολιγαρχών». Στην ίδια ομάδα όπου ανήκει ο Τσετσένος Αχμέτεβ, τον οποίο η Μόσχα κατηγορεί για τρομοκρατία, ο Ρωσοαμερικανός, εβραϊκής καταγωγής, μικροβιολόγος και ακτιβιστής Άλεξ Νταβίντοβιτς Γκολνφάρμπ, αλλά και ο δολοφονημένος πρώην μυστικός πράκτορας Αλεξάντερ Λιτβινένκο, για τη δολοφονία του οποίου ο Μπερεζόφσκι κατηγορεί τον Ρώσο πρόεδρο.
Η ειρωνεία είναι ότι το 1998 ο Λιτβινένκο μαζί με άλλους πέντε πράκτορες της FSB και αρχηγό τον Βλαντιμίρ Πούτιν είχαν αποκαλύψει και εμποδίσει σχέδιο δολοφονίας του Μπερεζόφσκι από ανωτέρους τους.