Μάρτυρες στο παιχνίδι της ισχύος

Των Γιάννη Βασιλακόπουλου – Γιώργου Μαρή

Ο Πατριάρχης Μόσχας ζητεί εναγωνίως την παρέμβαση των ηγετών των δύο παραδοσιακών οικουμενικών υπερδυνάμεων για την απελευθέρωση των απαχθέντων ιεραρχών στη Συρία.
Το θρίλερ με τις αποχρώσεις του πολέμου, της κατασκοπείας και των γεωπολιτικών συσχετισμών μπορεί να αποτελεί το «σημείο μηδέν» σε ένα ανακάτεμα της τράπουλας, όπου είναι πιθανόν ακόμη και οι οριακές στιγμές στη ζωή δύο σημαντικών ιεραρχών να αποτελούν απλώς και μόνον μια λεπτομέρεια, σε μια «παρτίδα» που δεν έχει ακόμη κριθεί.
Το Χαλέπι, ιστορικό κέντρο του συριακού βορρά, δεν

είναι μόνο το «θέατρο» του δράματος που εξελίσσεται, με επίκεντρο την απαγωγή των δύο ορθόδοξων Μητροπολιτών. Διαχρονικά ήταν και ένα πεδίο εύφλεκτης ύλης και αποτύπωσης της σύγκρουσης μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων της Συρίας, με τους δεύτερους να είναι όχι μόνο πλειονότητα στον ιστό της περιοχής, αλλά να εκδηλώνονται και με τις πιο ακραίες εκδοχές αντιπαράθεσης με τα άλλα δόγματα.
Η απαγωγή του Μητροπολίτη Παύλου έχει πολλές διαστάσεις. Από τη μία πλευρά, ο Μητροπολίτης Χαλεπίου είναι ο αδελφός του Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη, ο οποίος βρίσκεται τον τελευταίο καιρό σε μια αβυσσαλέα κόντρα με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, με αφορμή την ορθόδοξη επισκοπή του Εμιράτου του Κατάρ. Από την άλλη, η πολιτική αστάθεια που επικρατεί στη Συρία και το γεγονός ότι η κυβέρνηση άστατη κρύβεται στα… λαγούμια της Δαμασκού δίνουν την ευκαιρία σε όλο και πιο ακραίες ομάδες να εκδηλώνονται, διεκδικώντας ουσιαστικά θέση στο τραπέζι της νομής εξουσίας και επιρροής για τη μετά Ασαντ εποχή, η οποία, όμως, δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί πότε θα ανατείλει.

Σκοπιμότητες
Το παρασκήνιο της απαγωγής αυτής καθεαυτής έχει να κάνει, όπως λένε συριακές πηγές της ορθοδοξίας στο «Π», με την προσπάθεια των ακραίων μουσουλμάνων να διατηρούν αναμμένο το φιτίλι της σύρραξης με τους χριστιανούς ορθόδοξους και κόπτες. Το διπλωματικό παρασκήνιο, ωστόσο, είναι βαθύτερο. Είναι προφανές ότι ο Μπαζάρ Αλ Ασαντ δεν θα καταθέσει τα «όπλα» αμαχητί, για να εγκαταλείψει ταπεινωμένος τη Δαμασκό. Αλλωστε, δυνάμεις όπως η Ρωσία δεν επιθυμούν και τόσο διακαώς την αλλαγή των ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή.
Προσέξτε, λοιπόν, μια λεπτομέρεια: το καθεστώς Ασαντ από την εποχή του ιστορικού ηγέτη της Συρίας Χαφές Αλ Ασαντ, παρότι στηρίχθηκε σε ένα μειοψηφικό θρησκευτικό δόγμα του Ισλάμ, τους μουσουλμάνους αλεβίτες, είχε διαχρονικά εξαιρετικές σχέσεις με τον χριστιανικό πληθυσμό της Συρίας. Με τον τρόπο αυτόν, διαφυλασσόταν και η πολύ καλή πρόσβαση που είχε από παλιά το συριακό παρακλάδι του κόμματος Μπάαθ του οποίου ηγείτο, στη Μόσχα, ανεξάρτητα από την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στη Ρωσία (είτε δηλαδή κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, είτε μετά το τέλος του).

Διάρρηξη σχέσεων;
Οπως είναι φυσικό, μια απαγωγή ορθόδοξου κορυφαίου ιεράρχη στη Συρία, που θα χρεωνόταν στην κυβέρνηση Ασαντ άμεσα ή έμμεσα, θα έπληττε τη σχέση Ρωσίας – Συρίας, πολλώ δε μάλλον αν στο καθεστώς της Δαμασκού χρεωθεί «υπόθαλψη» Τσετσένων Τζιχαντιστών, εθνοθρησκευτικών ομάδων που δρουν, κατά βάση, κατά της Ρωσίας.
Καλά πληροφορημένες πηγές με τις οποίες συνομίλησε το «Π» εκτιμούν ότι μπορεί η απαγωγή αυτή να έχει γίνει από κύκλους που θέλουν να διαρρήξουν τις σχέσεις του Ασαντ με τη Μόσχα, έτσι ώστε το καθεστώς της Δαμασκού να χάσει τον κύριο σύμμαχό του και το έρεισμά του, τώρα που οι δυτικοί εκτιμούν –η ιστορία θα δείξει αν έχουν δίκιο ή άδικο– ότι ο Ασαντ, ενόψει μιας πολεμικής επιχείρησης στη Συρία, είναι στριμωγμένος στα σχοινιά.
Ο χορός των κατασκόπων μπορεί να έχει παράπλευρα θύματα και οι δυο Μητροπολίτες να είναι από αυτά. Ο στόχος, όμως, της απαγωγής και του ντόρου που έγινε, ακόμα και της γκάφας του πρακτορείου Reuters, δεν φαίνεται να ήταν αμιγώς εκκλησιαστικός…

Ποιοι είναι οι Ιακωβίνοι της Συρίας

Οι Ιακωβίνοι της Συρίας, ο θρησκευτικός ηγέτης των οποίων απήχθη μαζί με τον Ελληνορθόδοξο Μητροπολίτη Χαλεπίου Παύλο, μετρώνται σε μισό εκατομμύριο και το δόγμα μετρά μια ιστορική διαδρομή 1.500 ετών. Ο ιδρυτής του, Ιάκωβος Βαραδαίος, ήταν ένας μονοφυσίτης μοναχός που συνήθιζε να κυκλοφορεί με κουρελιασμένα ρούχα (εξ ου και το «Βαραδαίος», ως παράφραση αυτού του χαρακτηριστικού του, σε μια από τις συριακές διαλέκτους).
Η ίδρυση της Εκκλησίας των Ιακωβιτών οφείλεται στη μορφή του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεοδοσίου (535-566). Πολλές εκκλησίες Ιακωβιτών ιδρύθηκαν κατά καιρούς στη Μ. Ασία και στα νησιά του Αιγαίου, αλλά οι τοπικές διαφοροποιήσεις δεν επέφεραν την αναμενόμενη στελέχωση της διοίκησής τους από γηγενείς ιερείς.
Ηταν Σύριοι μοναχοί οι ηγετικές μορφές της κάθε εκκλησίας σε κάθε τόπο. Οι Σύριοι αυτοί μοναχοί έφεραν μαζί τους στον νέο τόπο όπου θα διέμεναν τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά τους, καθώς επίσης και την πνευματική τους κληρονομιά. Οι Σύριοι ιεραπόστολοι έφτασαν έως τα βάθη της Περσίας και της Κ. Ασίας, προκειμένου να διαδώσουν την ιακωβίτικη διδασκαλία. Το δόγμα αυτό κατάφερε να επιβιώσει, παρά τις διώξεις που φέρονται να έχουν υποστεί κληρικοί και πιστοί του στο παρελθόν. Περιορίστηκε, ωστόσο, στα εδάφη της Συρίας, διατηρώντας χαλαρούς «συγγενικούς» δεσμούς με τους Κόπτες της Αιγύπτου…