Σκιώδες τραπεζικό σύστημα

Του ΗΛΙΑ Δ. ΚΑΛΙΩΡΑ

Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίση. Το πρόβλημα, όμως, είναι και γενικότερο. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, τα hedge funds [αντισταθμιστικά αμοιβαία κεφάλαια (υψηλού κινδύνου)] ήταν οι εξουσιαστές του σύμπαντος. Τα hedge funds αντιπροσώπευαν το 1,3% των συνολικών επενδεδυμένων κεφαλαίων και των περιουσιακών στοιχείων, που κατείχαν συνολικά τα χρηματοπιστωτικά

ιδρύματα (2010). Το κατ’ εκτίμηση μέγεθος της παγκόσμιας βιομηχανίας των hedge funds ξεπερνούσε το ποσό των 2 τρισ. δολαρίων (2011). Ως μοχλευμένα (μη) τραπεζικά προϊόντα ήταν ικανά να αποκτήσουν τον έλεγχο περιουσιακών στοιχείων που υπερέβαιναν «κατά κράτος» τον πλούτο των ιδιοκτητών τους. Και παρά το όνομά τους, τα hedge funds δεν αντασφαλίζουν! Κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Μάλιστα, τα φημισμένα hedge funds μπορούσαν να «πάρουν θέσεις» εκατονταπλάσιες από τα χρήματα των ιδιοκτητών τους.
Ο Τζωρτζ Σόρος έγινε «μύθος» θυμίζω, όταν, το καλοκαίρι του 1992, έβγαλε τη Βρετανία από τον μηχανισμό (ΕΜΣΙ) και η στερλίνα βρέθηκε έκτοτε στην ελεύθερη διακύμανση. Το δικό του Quantum Fund, αθόρυβα στην αρχή, εξασφάλισε πιστωτικά όρια που του επέτρεπαν να δανειστεί (15 δισ. στερλίνες) και να τις μετατρέψει σε δολάρια. Μετά, θορυβωδώς, και αφού είχε «καταλάβει» υποτιμητικές θέσεις στη στερλίνα, έκανε την τελική του επίθεση. Η κυβέρνηση Μέιτζορ ενέδωσε, το «κόλπο» του Σόρος πέτυχε, έχοντας ως τελικό «έπαθλο» 1 δισ. δολάρια. Εάν κάποιος χειραγωγήσει τη μετοχή μιας εταιρείας, πάει στη φυλακή. Εάν κάποιος συνωμοτήσει αντίστοιχα στην αγορά των κεφαλαίων, αυτός δεν μπορεί να εντοπιστεί νομικά, με ό,τι αυτό είναι, σημαίνει ή συνεπάγεται.
Σας υπενθυμίζω ότι, αναντίστοιχα με τη Βρετανία, το Χονγκ Κονγκ έδωσε απροσδόκητα τη μάχη κατά των hedge funds και, εντέλει, κέρδισε τη σύρραξη (1998). Στην περίπτωση του Χονγκ Κονγκ, οι υποτιμητικές θέσεις ήταν το ισοδύναμο των 30 δισ. δολαρίων ΗΠΑ. Φαίνεται ότι τα hedge funds δεν προέβλεψαν τη μανιασμένη αντίδραση της χώρας αυτής. Η κυβέρνηση αντιστάθηκε σφοδρά, τρελά και οργισμένα. Θέσπισε νέους τότε κανόνες, που έφταναν μέχρι και τον περιορισμό των ακάλυπτων πωλήσεων (μετοχών κ.λπ.). Τα hedge funds αναγκαστικά ακύρωσαν τελικώς τις θέσεις τους. Το Χονγκ Κονγκ έφυγε έκτοτε από το διεθνές προσκήνιο. Είχε νικήσει με τον δικό του τρόπο τους διεθνείς κερδοσκόπους.
Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι τα ιδρύματα αυτά (τα hedge funds) δεν είναι καν τράπεζες. Λίγο πολύ, οι τράπεζες (διεθνώς) λειτουργούν στο φως της μέρας. Τα κεφάλαια αυτά αποτελούν ένα «σκιώδες ή παράλληλο τραπεζικό σύστημα», νόμιμο μέρος του γενικότερου παγκόσμιου τραπεζικού μοντέλου. Όμως, οι λειτουργίες των hedge funds είναι πάρα πολύ σκοτεινές. Το 2008, από τα 10 τρισ. δολάρια της συνολικής περιουσίας του όλου τραπεζικού συστήματος, τα 4 τρισ. βρίσκονταν στα χέρια των hedge funds και τα 6 ανήκαν στις «συμβατικές» τράπεζες. Αυτό δείχνει ότι το σκιώδες τραπεζικό σύστημα εξαπλωνόταν ραγδαία, παντού και σε ορισμένες χώρες.
Κανείς δεν συνέστησε απλά ότι όποιο ίδρυμα θέλει να κάνει διεθνικά τ