Η πρώτη εργατική πρωτομαγιά στην Αθήνα – Ο Καλλέργης και η εφημερίδα “Σοσιαλιστής”

Ο πρώτος εορτασμός της εργατικής πρωτομαγιάς πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 1893 με πρωτοβουλία του Σταύρου Καλλέργη, επικεφαλής του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου. Ανάμεσα στα αιτήματα των διαδηλωτών ήταν η καθιέρωση του 8ωρου, αλλά και της Κυριακής σε μέρα αργίας, καθώς και η απονομή σύνταξης στα θύματα των εργατικών ατυχημάτων.

Σύμφωνα με την εφημερίδα «Σοσιαλιστής», που εξέδιδε ο Καλλέργης, στις 5 το

απόγευμα της Κυριακής συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο πάνω από 2.000 σοσιαλιστές και εργαζόμενοι. Η «Εφημερίς» τους υπολόγισε μόνο σε 200 και σημείωνε σε άρθρο της: «Οι πλείστοι εξ αυτών ήσαν εργάται, ευπρεπώς κατά το πλείστον ενδεδυμένοι, με ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης, και πολύ ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι πρώτοι σοσιαλισταί εν Ελλάδι, και συνήλθον χθες εις το πρώτον αυτών εν Αθήναις συλλαλητήριον».

Οι συγκεντρωμένοι ενέκριναν ψήφισμα το οποίο είχε ως εξής:

«Συνελθόντες σήμερον την 2 Μαΐου, ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. εν τω Αρχαίω Σταδίω, οι κάτωθι υπογεγραμμένοι μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου» και υπό μισθόν πάσχοντες εψηφίσαμεν:
Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ’ όλην την ημέραν, και οι πολίται ν’ αναπαύωνται.
Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.
Γ) Ν’ απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
Δ) Το συμβούλιον του «Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου» να επιδώση το ψήφισμα εις την Βουλήν.»

Ο πρώτος εορτασμός ήταν επεισοδιακός. Ο Καλλέργης επέδωσε ψήφισμα στη Βουλή, αλλά η κωλυσιεργία του προέδρου του Σώματος να το αναγνώσει προκάλεσε την έντονη διαμαρτυρία του με αποτέλεσμα, αφού οι στρατιώτες της φρουράς τον χτύπησαν με τα κοντάκια τους, να συλληφθεί για διατάραξη της συνεδρίασης και να φυλακιστεί για δέκα μέρες στις φυλακές του Παλαιού Στρατώνα.

Σύμφωνα με την εφημερίδα «Σοσιαλιστής»,  στις 5 το απόγευμα της Κυριακής συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο πάνω από 2.000 σοσιαλιστές και εργαζόμενοι.

Αντίθετα, η «Εφημερίς» τους υπολόγισε μόνο σε 200 και σημείωνε σε άρθρο της: «Οι πλείστοι εξ αυτών ήσαν εργάται, ευπρεπώς κατά το πλείστον ενδεδυμένοι, με ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης, και πολύ ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι πρώτοι σοσιαλισταί εν Ελλάδι, και συνήλθον χθες εις το πρώτον αυτών εν Αθήναις συλλαλητήριον».

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΚΑΛΕΡΓΗΣ

Ο Καλλέργης δεν καταγόταν από φτωχική οικογένεια. Γεννημένος στην Κρήτη  και μεγαλωμένος «ανακτορικά» στην Αθήνα, ήταν εκείνος που ως μαθητής όχι μόνον μυήθηκε στον σοσιαλισμό, αλλά θεωρείται και ο πρόδρομος του Σοσιαλισμού στην Ελλάδα.

Στα 19 του, φοιτητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου, ήταν ο πρώτος που οργάνωσε την πρώτη μεγάλη διαμαρτυρία φοιτητών (Ενωση Σπουδαστών Πολυτεχνείου) μπροστά από το παλάτι με συνθήματα: «Δωρεάν παιδεία και ισότης, αδελφότης, κοινοκτημοσύνη». Ο πατέρας του Γιώργος Καλλέργης ήταν σκληρός. Κι έγινε ακόμη σκληρότερος με τον γιο του, όταν εκείνη τη μέρα ειδοποιήθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο να δει τα χαΐρια του γιου του! Ο πατέρας του είχε προσληφθεί στο Παλάτι όπου και ζούσε μαζί με τη γυναίκα του Ειρήνη και φυσικά με τον γιο του Σταύρο Καλλέργη.

Μετά από κείνη την διαδήλωση, ο πατέρας του υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το Παλάτι και να επιστρέψει στην Κρήτη. Ο Σταύρος Καλλέργης έμεινε στην Αθήνα και συνέχισε τον αγώνα.

Η φράση του «ο καταβάλλων κατά τας δυνάμεις του ν’ απολαμβάνη κατά τας ανάγκας του», έμεινε στην ιστορία.