Bhikkhu Nyānadassana (Ιωάννης Τσέλιος): «Διαλογισμός: Απελευθέρωση ή προσκόλληση;»

Ένα ξεχωριστό βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Τεραβάδα του ομώνυμου βουδιστικού κέντρου (Theravada), στο οποίο αναλύεται λεπτομερώς το θέμα του διαλογισμού και οι δύο του όψεις: η προσκόλληση και η απελευθέρωση. Το συγκεκριμένο πόνημα υπογράφει ο βουδιστής μοναχός Bhikkhu Nyānadassana, ο οποίος είναι ελληνικής καταγωγής (Ιωάννης Τσέλιος) και έχει αφιερώσει πάνω από σαράντα χρόνια της ζωής του στη μελέτη, την κατανόηση και την πρακτική του διαλογισμού.

Ως προμετωπίδα

Παρατηρώντας τη φύση της έγερσης και της παρακμής
στο υλικό σώμα, στα αισθήματα, στη σκέψη, στη συνείδηση
και στα νοητικά αντικείμενα
παραμείνετε ανεξάρτητοι και μην προσκολλάσθε
σε τίποτα στον κόσμο.

{jb_quote} Κατανοούμε γιατί ο διαλογισμός που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στις χώρες της Ασίας εξαπλώθηκε ακόμα και στη Δύση, σε μη πνευματικά περιβάλλοντα, όπως οι χώροι των επιχειρήσεων και της υγείας. {/jb_quote}

Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε μέρη και ένα Γλωσσάρι. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζεται ο ηρεμιστικός διαλογισμός, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Γκαουτάμα Βούδα, ο οποίος έχει σκοπό να απελευθερώσει τον νου από νοητικά εμπόδια και να τον εξαγνίσει. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται ο διορατικός διαλογισμός, που οδηγεί στην απελευθέρωση από όλες εκείνες τις οδυνηρές καταστάσεις, οι οποίες ταλαιπωρούν την ύπαρξη την προσκολλημένη σε ασταθή φαινόμενα. Στο τρίτο μέρος αναλύεται η βουδιστική έννοια του Νιμπάνα, όπως υπάρχει στον κανόνα Πάλι, ο οποίος ανήκει στα αυθεντικά κείμενα του πρώιμου βουδισμού. Σε ετούτο το κομμάτι του βιβλίου, επίσης, διορθώνονται οι παραποιημένες έννοιες του βουδισμού, από τη μορφή που έχει επικρατήσει στην εποχή μας. Στο τέταρτο μέρος παρατηρούμε τις ερωτήσεις που έθεσαν οι μαθητές των σεμιναρίων για τον διαλογισμό, τα οποία πραγματοποιήθηκαν από τον συγγραφέα για το ελληνικό κοινό, και ακολουθούν οι απαντήσεις που έδωσε ο ίδιος. Το πέμπτο μέρος αποτελείται από την ελληνική μετάφραση της μεγάλης ομιλίας του Βούδα για την εφαρμογή της μνήμης και στο οποίο τονίζεται η ανάπτυξη του διορατικού διαλογισμού. Τέλος, στο Γλωσσάρι περιλαμβάνονται οι επεξηγήσεις τεχνικών όρων και εκφράσεων που περιέχει το κείμενο του βιβλίου.

Μελετώντας, λοιπόν, αυτά τα στοιχεία του εν λόγω πονήματος, αποκτάμε μια διαφορετική αντίληψη του υλικού κόσμου, ελέγχοντας τις αντιδράσεις του εαυτού που αναστατώνουν την καθημερινότητά μας. Κατανοούμε γιατί ο διαλογισμός που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στις χώρες της Ασίας εξαπλώθηκε ακόμα και στη Δύση, σε μη πνευματικά περιβάλλοντα, όπως οι χώροι των επιχειρήσεων και της υγείας. Η ηρεμία, η γαλήνη, αλλά και η γόνιμη δημιουργία είναι τα αποτελέσματα του σωστού διαλογισμού.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο βουδισμός Τεραβάδα θεωρείται ο ορθόδοξος βουδισμός και διατηρεί τις αυθεντικές διδασκαλίες του Βούδα. Ο διορατικός βουδισμός, τον οποίο πραγματεύεται η Τεραβάδα, δεν χρησιμοποιεί τους συνηθισμένους τρόπους διαλογισμού και είναι ανεξάρτητος από θρησκευτικά και πολιτιστικά πλαίσια.

Τα υλικά της εργασίας με τον εαυτό μας περιέχονται στην απλή καθημερινή ζωή μας και είναι το σώμα, τα αισθήματα, οι σκέψεις και η συνείδηση. Στον βουδισμό Τεραβάδα δεν υπάρχει απόκρυφη γνώση και μύηση. Σκοπεύει στην αυτοφώτιση, δηλαδή στη βαθιά κατανόηση των τριών χαρακτηριστικών της ύπαρξης –της παροδικότητας, του υπαρξιακού πόνου και του μη εαυτού– και των Τεσσάρων Ευγενών Αληθειών. Φτάνει ως μήνυμα αυτονομίας, προσωπικής ανεξαρτησίας και αυτοβοήθειας από τον ίδιο τον Βούδα, όπως αναφέρει:

Παραμένετε με τον εαυτό σας ως νησί, με τον εαυτό σας ως καταφύγιο, χωρίς άλλο καταφύγιο· με την Αλήθεια (Dharma) ως νησί, με την Αλήθεια ως καταφύγιο, χωρίς άλλο καταφύγιο. Και πώς παραμένει κάποιος με τον εαυτό του ως καταφύγιο […] χωρίς άλλο καταφύγιο; Κάποιος παραμένει παρατηρώντας το σώμα… τα αισθήματα… τις σκέψεις… τα νοητικά αντικείμενα, ενεργητικός, ενσυνείδητος και μνήμων, απομακρύνοντας την απληστία και τη θλίψη για τον κόσμο. […] Έτσι παραμένει ανεξάρτητος και δεν προσκολλάται σε τίποτα στον κόσμο.

Διαλογισμός: Απελευθέρωση ή προσκόλληση;
Εξερευνώντας τις δύο όψεις του διαλογισμού
Bhikkhu Nyānadassana (Ιωάννης Τσέλιος)
Εκδόσεις Τεραβάδα
430 σελ.
ISBN 978-618-86185-1-0
Τιμή €19,00