John Williams: «Μόνο η νύχτα»

«Σ’ αυτό το όνειρο, όπου ο ίδιος ήταν αβαρής και άψυχος, όπου ήταν μια διάχυτη ομίχλη συνείδησης που κόχλαζε κι έτρεμε μέσα σε μια απέραντη έκταση σκοταδιού, δεν υπήρχε κανένα συναίσθημα, παρά μονάχα ένα αμυδρό είδος αντίληψης, χωρίς μάτια, χωρίς εγκέφαλο, απόμακρης, που η μοναδική της ικανότητα ήταν να διακρίνει τον εαυτό της στο σκοτάδι».

Η εναρκτήρια φράση του βιβλίου μάς σπρώχνει στον ομιχλώδη τόπο του ονείρου, όπου όλα μοιάζουν φευγαλέα και σκοτεινά. Σκοτεινά, όπως σκοτεινή είναι και η πραγματικότητα της ζωής του πρωταγωνιστή, ο οποίος αναζητάει ένα νόημα, που μοιάζει να έχει

χαθεί για πάντα. Τα πρωινά ξυπνάει αργά και σέρνει τα πόδια του σ’ ένα απρόσωπο ξενοδοχείο, πίνει αλκοόλ και συναντά φίλους που δεν τον αγαπάνε και δεν τους αγαπά. Ζει με το επίδομα του πατέρα του. Έχει παρατήσει τις σπουδές του και δεν ξέρει τι να κάνει με αυτό που λέγεται «ζωή».

Όπως κάθε σημαντικός συγγραφέας, έτσι και ο Τζον Ουίλιαμς δεν φοβάται να μιλήσει σοβαρά για τα σοβαρά ζητήματα της ζωής. Και ποιο είναι το πιο σοβαρό, αν όχι το νόημά της; Ο ήρωας, ο Άρθουρ Μάξλεϊ, μοιάζει να το αναζητά χωρίς ελπίδα σ’ έναν κόσμο χωρίς φως, χωρίς ουσιαστικές σχέσεις, χωρίς έρωτα. Στη μέση του βιβλίου συναντά τον πατέρα του, με τον οποίο έχουν χρόνια να βρεθούν. Κι εκεί, ο Άρθουρ είναι σαν να κοιτάει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Βλέπει έναν άνθρωπο, τον πατέρα του, που δραπετεύει από τη ζωή δουλεύοντας με φρενήρεις ρυθμούς, τρέχοντας από το ένα μέρος στο άλλο. Ακούει τον άνθρωπο αυτόν να του λέει πόσο μισεί την ίδια του τη ζωή. Κάνει μια προσπάθεια να πλησιάσει τον γιο του, αλλά αποτυγχάνει. Και αυτή η αποτυχία είναι σαν να συμπυκνώνει τις αποτυχίες όλων των ανθρώπων να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον, να πλησιάσουμε, να αγγίξουμε τα πιο αγαπημένα μας πρόσωπα. Η συνάντηση με τον πατέρα καταλήγει σε μια καταθλιπτική ήττα και για τους δυο τους.

{jb_quote} Όπως κάθε σημαντικός συγγραφέας, έτσι και ο Τζον Ουίλιαμς δεν φοβάται να μιλήσει σοβαρά για τα σοβαρά ζητήματα της ζωής. Και ποιο είναι το πιο σοβαρό, αν όχι το νόημά της; {/jb_quote}

Ο Άρθουρ μετά τον Πατέρα συναντιέται με τη Γυναίκα. Σ’ ένα μπαρ γνωρίζεται με μια όμορφη κοπέλα που τον κοιτάει. Πλησιάζει στο τραπέζι του και αρχίζουν και μιλούν και να πίνουν σαμπάνια. Πόσο ωραία νιώθει ο ήρωας! Σαν να είναι φτιαγμένη γι’ αυτόν η κοπέλα. Πίνουν, πίνουν, συζητούν ασταμάτητα. Του προτείνει να πάνε σπίτι της. Και όταν φτάνουν εκεί ο Άρθουρ, ιδανικός εραστής του ιδεόπλαστου έρωτα, προχωρά σε μια παράλογη, απονενοημένη κίνηση για να ακυρώσει την ακύρωση του Έρωτα που φέρνει η σαρκική επαφή. Μοιάζει με δαιμονισμένο, που επαναστατεί ενάντια στην ικανοποίηση του πόθου, αμύνεται ενάντια στην πραγμάτωση του ιδανικού, η οποία καταστρέφει το ίδιο το ιδανικό. Και φυσικά ενεργεί σαν ήρωας καταραμένος, που εξεγείρεται ενάντια σε μια ονειρική δημιουργία, που έχει πάρει πια τις διαστάσεις του εφιάλτη.

Το Μόνο η νύχτα είναι ένα μεγάλο έργο για την ανθρώπινη συνθήκη, ένας ύμνος στη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ψυχής, στην αδυναμία μας να επικοινωνήσουμε με τους άλλους, να ερωτευτούμε με σάρκα και οστά, να ξεπεράσουμε με δυο λόγια τα αδιέξοδα των σκληρών ονείρων μέσα στα οποία μοιάζουμε εγκλωβισμένοι. Στην υποβλητική ατμόσφαιρα του βιβλίου μάς βυθίζει η εξαιρετική μετάφραση του Ορφέα Απέργη, ο οποίος με εκφραστική δεινότητα και ποιητική ακρίβεια προσεγγίζει το κείμενο, αναδεικνύοντας τη μαγεία της γραφής του Τζον Ουίλιαμς.

[Ο Γιώργος Κουτσούκος είναι συγγραφέας.]

Μόνο η νύχτα
John Williams
μετάφραση: Ορφέας Απέργης
Gutenberg
σ. 167
ISBN: 978-960-01-2457-6
Τιμή: 12,00€