Σλοβακία: Μια χώρα στα πρόθυρα του εμφυλίου – Βαθιά πόλωση οδήγησε στην απόπειρα δολοφονίας του Ρόμπερτ Φίτσο

Η Σλοβακία έσπασε ένα ακόμη ταμπού που οι πολίτες της χώρας δεν πίστευαν ποτέ ότι θα παραβιαζόταν, γράφει σήμερα το Politico στον απόηχο της απόπειρας δολοφονίας του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο.

Πρώτα ήταν η δολοφονία του ερευνητή δημοσιογράφου Ján Kuciak το 2018, ο οποίος απλώς έκανε τη δουλειά του, αλλά το πλήρωσε με τη ζωή του καθώς και με τη ζωή της αρραβωνιαστικιάς του, Martina Kušnírová.

Έξι χρόνια μετά, ήρθε η απόπειρα δολοφονίας ενός εν ενεργεία πρωθυπουργού.

Ο

Ρόμπερτ Φίτσο αποφάσισε να κάνει μια συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στη μικροσκοπική πόλη Χάντλοβα όπου στο παρελθόν γίνονταν εξορύξεις, σε μια προσπάθεια να δείξει ότι η κυβέρνηση δεν ξεχνά τους παραμελημένους ψηφοφόρους στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Σλοβακίας.

Καθώς ο Φίτσο μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στην κοντινή Μπάνσκα Μπιστρίτσα και όχι σε νοσοκομείο της Μπρατισλάβα αφού η μεταφορά του σε νοσοκομείο της πρωτεύουσας θα διαρκούσε περισσότερο με δεδομένη την άμεση περίθαλψη που χρειαζόταν, το πολιτικό κατεστημένο ήταν παγωμένο. Ποιος ήταν υπαίτιος; Τι γινόταν; Πώς έγινε αυτό;

Στο τελευταίο ερώτημα, τουλάχιστον, μια απάντηση κυριάρχησε στη συζήτηση: η πολιτική πόλωση. «Η ρητορική μίσους που έχουμε δει πρέπει να σταματήσει», δήλωσε η πρόεδρος Zuzana Čaputová. «Σας παρακαλώ, ας το σταματήσουμε!»

«Τα συναισθήματα είναι ακραία, αλλά θα ήταν πολύ κακό να αναζωπυρωθεί αυτή η ήδη επικίνδυνη κατάσταση», συμφώνησε ο υπουργός Εσωτερικών Matúš Šutaj Eštok.

Ορισμένοι βουλευτές του κυβερνώντος συνασπισμού, ωστόσο, φάνηκε να μην έλαβαν το υπόμνημα. Ο Ľuboš Blaha, ένας φιλορώσος βουλευτής από το κόμμα Smer του Φίτσο, εξαπέλυσε μύδρους στην αντιπολίτευση στο κοινοβούλιο λέγοντας ότι ο πρωθυπουργός «παλεύει για τη ζωή του σήμερα εξαιτίας του μίσους σας».

Ο αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου Αντρέι Ντάνκο, επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Κόμματος της Σλοβακίας, ρώτησε την αντιπολίτευση: «Είστε ικανοποιημένοι;» Ενώ πρόσθεσε σε δυσοίωνο τόνο: «Θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές στα μέσα ενημέρωσης».

Πώς έφτασε λοιπόν η Σλοβακία εδώ που είναι σήμερα – στην πολεμική ρητορική μεταξύ φιλελεύθερων και παραδοσιακών, δημοκρατών και τραμπούκων, μεταξύ της ανεκτικότητας και του τέλους της ανοχής – που οι πολιτικές διαφορές διευθετούνται τώρα με όπλα;

Κοινωνικά συντρίμμια

Ο κοινωνικός διχασμός πήγαινε πάντα χέρι – χέρι με την πολιτική στη Σλοβακία. Μετά τη «βελούδινη επανάσταση» του 1989 σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, η πρώην κομμουνιστική χώρα ξαφνικά βυθίστηκε σε μια αδίστακτη εκδοχή του καπιταλισμού – πριν χωριστεί απότομα από τους Τσέχους, οι οποίοι ήταν σταθερός εθνικός εταίρος για 75 χρόνια στην πρώην Τσεχοσλοβακία.

Το κοινωνικό χτύπημα που προκάλεσαν αυτοί οι ξαφνικοί μετασχηματισμοί έστρεψαν τις αστικές περιοχές ενάντια στην επαρχία, τους νέους ενάντια στους ηλικιωμένους, τον Σλοβάκο πατριώτη εναντίον του Τσεχοσλοβάκου διεθνιστή, καθώς όλοι έψαχναν να βρουν τον βηματισμό τους σε άγνωστο έδαφος.

Για τον νεαρό Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος ήταν μόλις 25 ετών όταν οι κομμουνιστές έχασαν την εξουσία, η επανάσταση του 1989 πρέπει να προκάλεσε σοκ: Μόλις είχε ολοκληρώσει τη νομική και είχε ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα, όταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε μαζί με την κοινωνική τάξη πραγμάτων, στην οποία είχε δεσμευθεί να πετύχει.

Ο Φίτσο αργότερα ισχυρίστηκε ότι «δεν πρόσεξε» το 1989 καθώς την εποχή που εργαζόταν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και προετοιμαζόταν για ένα εκπαιδευτικό ταξίδι στις Η.Π.Α. — ευθυγραμμίστηκε από την αρχή με ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ένιωθε νοσταλγία για τον κομμουνισμό και αδιαφορία για τη δημοκρατική Δύση.

Νέος και ταλαντούχος, ο Φίτσο εντάχθηκε στο επιτυχημένο κόμμα των Κομμουνιστών και εξελέγη βουλευτής το 1992. Αν και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 στο Στρασβούργο δουλεύοντας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ήταν με το ένα πόδι στην εσωτερική πολιτική για να ξεκινήσει ένα επιτυχημένο σοσιαλιστικό κόμμα «τρίτου δρόμου», το Smer (Κατεύθυνση), το 1999. Συνέχισε να κυριαρχεί στην πολιτική της Σλοβακίας για το επόμενο τέταρτο του αιώνα.

Όμως, ο Φίτσο ασπάστηκε ένα στυλ πολιτικής που αποξένωσε μεγάλη μερίδα της χώρας. Το κόμμα του αναδύθηκε από τα συντρίμμια ενός αυταρχικού κόμματος που κυριάρχησε στην εγχώρια σκηνή της Σλοβακίας της δεκαετίας του 1990, το Κίνημα για τη Δημοκρατική Σλοβακία (HZDS), του οποίου ηγέτης ήταν ο ακροδεξιός πρωθυπουργός της περιόδου 1994-1998, Vladimír Mečiar. Οι ολιγάρχες που χρηματοδότησαν και καθοδηγούσαν το HZDS έψαχναν κατά γενική ομολογία για ένα άλλο πολιτικό σχέδιο αφότου ο Mečiar έγινε τοξικός για τη Δύση και κατέληξαν στον άψογο υποψήφιο Φίτσο.

Το Smer σημείωσε ένα απογοητευτικό 13,5% στις εκλογές του 2002 μετά από μια επιθετική διαφημιστική καμπάνια που παρουσίαζε μια οικογένεια να κάθεται γυμνή σε ένα παγκάκι με το σύνθημα «Προς την ΕΕ — αλλά όχι με γυμνό πάτο». Τέσσερα χρόνια αργότερα, ωστόσο, ένας πιο εκλεπτυσμένος Φίτσο πέτυχε τη νίκη με ποσοστό 29%, σχηματίζοντας κυβέρνηση με τη συμμετοχή του HZDS και των εθνικιστών του SNS.

Ακόμη και πριν ξεκινήσει την πρώτη του θητεία ως πρωθυπουργός, λοιπόν, ο Φίτσο είχε ήδη αυτοπροσδιοριστεί ως νοσταλγός του σοσιαλισμού και ωστόσο κυνικά ρεαλιστής στην επιδίωξή του για την εξουσία – το αντίθετο από αυτό που το νεότερο, αντικομμουνιστικό, αυθόρμητα φιλοδυτικό μέρος του του εκλογικού σώματος αναζητούσε.

«Εμφύλιος πόλεμος»

Ο Φίτσο διένυε την τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός το 2018, όταν ο δημοσιογράφος Kuciak και η μέλλουσα σύζυγός του πυροβολήθηκαν από πληρωμένο δολοφόνο που προσλήφθηκε φαινομενικά για να φιμώσει τα ρεπορτάζ του για διαφθορά στην πολιτική.

Οι δολοφονίες φαίνεται να αποπροσανατόλισαν τον Φίτσο. Αμέσως συγκάλεσε τρομερή συνέντευξη Τύπου στην οποία στοίβαξε δέσμες με μετρητά σε ένα τραπέζι υποσχόμενος να πληρώσει 1 εκατομμύριο ευρώ για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στη σύλληψη του δολοφόνου. Κατηγόρησε επίσης την αντιπολίτευση ότι χρησιμοποίησε τη δολοφονία για πολιτικούς σκοπούς.

Δύο εβδομάδες αργότερα, ο Φίτσο παραιτήθηκε. Δύο χρόνια αργότερα, το Smer νικήθηκε στις γενικές εκλογές του 2020.

Εκτός εξουσίας, ο Φίτσο και οι πολιτικοί του σύμμαχοι —υπουργοί, βουλευτές, ολιγάρχες, δικαστές, ανώτερα στελέχη της αστυνομίας και πληροφοριών— τέθηκαν υπό έρευνα για λόγους που κυμαίνονταν από διαφθορά έως κατάχρηση εξουσίας και δολιοφθορά. Ο πρώην πρωθυπουργός μάλιστα συνελήφθη τον Απρίλιο του 2022 και κατηγορήθηκε για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, αν και έκτοτε αυτές οι κατηγορίες αποσύρθηκαν.

Πέρυσι ξανανέβηκε στην εξουσία. Αφού κέρδισε τις γενικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2023, ο Φίτσο και η συνοδεία του επέστρεψαν με φόρα, εξοντώνοντας την ηγεσία της επίλεκτης αστυνομικής μονάδας που τους είχε κατηγορήσει για εγκλήματα, απορρίπτοντας τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, ξαναγράφοντας τον ποινικό κώδικα για να ελαφρύνουν τις ποινές για διαφθορά , και απειλώντας να χαρακτηρίσει τις ΜΚΟ με εξωτερική χρηματοδότηση ως «ξένους πράκτορες» βάσει νόμου τύπου Μόσχας.

Καθώς ο Φίτσο βρισκόταν σε χειρουργικό τραπέζι σε κρίσιμη κατάσταση, τα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν ένα βίντεο που διέρρευσε με τον φερόμενο ως δράστη, ο οποίος προσδιορίστηκε ως συγγραφέας 71 ετών, στο οποίο έλεγε: «Δεν συμφωνώ με την πολιτική της κυβέρνησης», επικαλούμενος την προσπάθεια ελέγχου στα μέσα ενημέρωσης και το δικαστικό σώμα.

Στη συνέντευξη Τύπου μετά την επίθεση, ο Šutaj Eštok, υπουργός Εσωτερικών, ζήτησε να σταματήσει η βίαιη ρητορική και οι επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν φτάσει να καθορίσουν την πολιτική της Σλοβακίας στην εποχή του Φίτσο. «Θέλω να απευθύνω έκκληση στο κοινό, στους δημοσιογράφους και σε όλους τους πολιτικούς να σταματήσουν να διαδίδουν μίσος», είπε.

«Είμαστε στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου».

Διαβάστε επίσης:

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκινά έρευνες για τη Meta – Ανησυχίες για την προστασία των παιδιών σε Facebook και Instagram

Ελβετία: Νοσηλεύται φρουρούμενος ο άνδρας που μαχαίρωσε έξι άτομα – Άγνωστα τα κίνητρα του (photos/video)

H Πρόεδρος της Ταϊβάν φιλοξένησε drag queen show στο Προεδρικό Μέγαρο (video)