Προσομοίωση πολέμου για Ισραήλ και Ιράν – «Βομβαρδισμοί» με περσικό χαλί και απάντηση με… video game

«Το Ισραήλ εναντίον του Ιράν, όλος ο κόσμος εναντίον του Ιράν. Αυτό είναι το αποτέλεσμα. Είναι ένα στρατηγικό επίτευγμα που πρέπει να αξιοποιήσουμε για την ασφάλεια του Ισραήλ». Ο Μπένι Γκαντζ, επικεφαλής της ισραηλινής αντιπολίτευσης, που μπήκε στο πολεμικό συμβούλιο υπό τον Νετανιάχου μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, περιέγραψε με τρεις φράσεις το πολιτικό κεφάλαιο που απέκτησε το Ισραήλ μετά την καλά σκηνοθετημένη επίθεση αντιποίνων του Ιράν.

Όσο για την ισραηλινή απάντηση – που είναι βέβαιο ότι είχε σχεδιαστεί πριν ακόμη από τον βομβαρδισμό του

ιρανικού προξενείου στη Δαμασκό, ο οποίος απέφερε τα πρωτοφανή ιρανικά αντίποινα – κατά τον Γκαντζ δίνεται «με τρόπο και σε χρόνο της επιλογής μας». Προσώρας, στον «βομβαρδισμό» που δέχτηκε με περσικό χαλί το Ισραήλ η απάντηση ήταν μια προσομοίωση πολέμου που θύμισε περισσότερο video game. Ο κίνδυνος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μήπως κάποιος παίκτης εθιστεί και πατήσει το λάθος κουμπί.

Κέρδη, απώλειες και αδύναμοι κρίκοι

Το Ισραήλ και, κυρίως, η κυβέρνηση Νετανιάχου υποχρέωσαν το Ιράν να προβεί σε μία τέτοιας κλίμακας απάντηση, που έστρεψε τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας μακριά από τα εγκλήματα πολέμου του IDF στη Γάζα και το πογκρόμ των εποίκων εις βάρος των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη.

Αυτή είναι πολιτική νίκη για τον Νετανιάχου, ο οποίος είχε αρχίσει να δέχεται πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα για να αλλάξει τακτική. Τώρα έχει χρόνο για ανασύνταξη δυνάμεων – πολιτικών και στρατιωτικών – καθώς με τη Χαμάς δεν έχει επιτύχει τους στόχους του έως τώρα. Άρα έπαιξε πολύ έξυπνα το χαρτί της κλιμάκωσης που επιδίωκε. Όμως παραδέχτηκε το αδιέξοδο στη Γάζα και την απόλυτη εξάρτηση της αμυντικής θωράκισης (που τόσο έχει διαφημιστεί), κυρίως από ΗΠΑ και Βρετανία.

Το Ιράν από την πλευρά του έκανε μια επίδειξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων του, με τρόπο που να μην προκαλέσει κατακραυγή για τις συνέπειες. Έστειλε το μήνυμα ότι κανένας δεν πρέπει να προσπερνά τον ρόλο της Τεχεράνης στην περιοχή και το έκανε με τρόπο τόσο καλά σκηνοθετημένο, ώστε υποχρέωσε τους πάντες να επικαλεστούν την… αυτοσυγκράτηση των μουλάδων για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Άρα και η Τεχεράνη τα κατάφερε σε στρατιωτικό και επικοινωνιακό επίπεδο.

Σε πολιτικό επίπεδο τα κέρδη της θα φανούν προσεχώς, αφού είναι σίγουρο πως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, τα Εμιράτα και η Ιορδανία βλέπουν με ανησυχία το σιιτικό καθεστώς της Τεχεράνης να διεκδικεί τον ρόλο του προστάτη του μουσουλμανικού κόσμου και να στοχοποιεί στρατιωτικά το Ισραήλ. Οι «αντ’ αυτού» πολιτοφυλακές στον Λίβανο, στα Παλαιστινιακά Εδάφη, στη Συρία, στο Ιράκ και στην Υεμένη έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται πιο ισχυρές, βλέποντας την επίδειξη δύναμης της Τεχεράνης.

Από την άλλη πλευρά, αδύναμος κρίκος θα αποδειχτεί η Ιορδανία, που σήκωσε την αεροπορία της για να καταρρίψει τα drones του Ιράν, καθώς πετούσαν προς το Ισραήλ. Άβολα αισθάνεται όμως και το καθεστώς Ερντογάν στην Τουρκία και αυτό το δείχνει η αμήχανη σιωπή της κυβέρνησης, που γι’ άλλη μια φορά προσπαθεί να πατήσει σε δύο βάρκες συγχρόνως, όπως κάνει και στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Οι ΗΠΑ όχι μόνο στήριξαν εμπράκτως τους Ισραηλινούς ανοίγοντας μια ομπρέλα αντιπυραυλικής και αντιαεροπορικής προστασίας πάνω από το εβραϊκό κράτος (όπως έκαναν επίσης η Βρετανία, η Γαλλία και η Ιορδανία), αλλά διεμήνυσαν στην Τεχεράνη ότι δεν έχουν καμία πρόθεση να αφήσουν στην τύχη του τον σημαντικότερο προστατευόμενο τους στην περιοχή.

Όμως, ενόψει προεδρικών εκλογών, ο Τζο Μπάιντεν έπρεπε να καθησυχάσει και την πιο προοδευτική πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος, κάτι που έκανε δίνοντας στον Τύπο την πληροφορία ότι ο αμερικανικός στρατός δεν θα εμπλακεί σε καμία επιθετική ενέργεια εναντίον του Ιράν, παρά μόνο θα περιοριστεί στην αμυντική θωράκιση του Ισραήλ. Στο μεταξύ οι αμερικανικοί πύραυλοι θα χρησιμοποιούνται αφειδώς για τον αφανισμό των Παλαιστινίων στη Γάζα.

Και τώρα τι;

Οι αγορές έδειξαν να έχουν προεξοφλήσει το ελεγχόμενης έντασης στρατιωτικό πινγκ – πονγκ μεταξύ Ισραήλ και Ιράν και, ένα 24ωρο αφότου ήχησαν οι σειρήνες σε Τελ Αβίβ και Ιερουσαλήμ, ο «μαύρος χρυσός» δεν πήρε φωτιά.

«Η επίθεση στην ιρανική πρεσβεία στη Συρία και τα αντίποινα του Ιράν αύξησαν την ένταση στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο δεν αναμένουμε άμεση επίδραση στις τιμές του αργού πετρελαίου, με δεδομένη την επάρκεια εφοδιασμού στην αγορά και τα ήδη αυξημένα ασφάλιστρα γεωπολιτικού ρίσκου», σύμφωνα με ανάλυση της ANZ Research. Επισημαίνεται όμως ότι «η απάντηση του Ισραήλ θα καθορίσει κατά πόσο θα τερματιστεί η κλιμάκωση ή θα συνεχιστεί».

Οι εκτιμήσεις για το πού οδηγούνται τα πράγματα, όταν γίνονται από στρατιωτικούς αναλυτές, ποικίλλουν από τη συντήρηση ενός κλίματος πολεμικής ετοιμότητας μέχρι τα σενάρια για πυρηνικό Αρμαγεδδώνα.

Ένας παράγοντας – κλειδί στις εξελίξεις είναι οι ΗΠΑ και η προσπάθεια του Μπάιντεν να επανεκλεγεί τον Νοέμβριο. Και η προσπάθεια αυτή θα έχει υπονομευθεί πριν στηθούν κάλπες, αν κλιμακωθεί περαιτέρω η ένταση, αυξηθεί η στρατιωτική δραστηριότητα και οδηγηθούμε σε ράλι τιμών του πετρελαίου.

Οι Αμερικανοί θα ήθελαν, εφαρμόζοντας το δόγμα περί απειλής στην Ασία και όχι στη Μέση Ανατολή, να έχουν απεγκλωβιστεί στρατιωτικά από την περιοχή και να στρέψουν την προσοχή τους στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, στην αντιπαράθεση Κίνας – Ταϊβάν και κυρίως στη γιγάντωση του «κόκκινου δράκου». Όμως ο στενότερος συνεργάτης τους στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ του Νετανιάχου, φροντίζει να τους κρατάει εγκλωβισμένους στο πεδίο της Μέσης Ανατολής.

Παραινέσεις και κόκκινες γραμμές

Προς τούτο η αρχική παραίνεση του Μπάιντεν στον Νετανιάχου ήταν να διακηρύξει ότι είναι νικητής, κάτι που του εξασφάλισε η αμερικανοβρετανική στρατιωτική μηχανή, και να επιδείξει αυτοσυγκράτηση. Δυτικοί διπλωμάτες επισημαίνουν πως είναι ζωτικής σημασίας για τις ΗΠΑ να τραβήξουν επιτέλους μια κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ. Το κατά πόσον ο Πρόεδρος Μπάιντεν θα το πράξει είναι άγνωστο. Πάντως μέχρι τώρα δεν τα έχει καταφέρει. Και το πρόβλημα του Μπάιντεν είναι ότι ο Νετανιάχου υπερέβη τα όρια με την επίθεση εναντίον της ιρανικής διπλωματικής αντιπροσωπείας στη Δαμασκό.

Μια αμερικανική κόκκινη γραμμή στο Ισραήλ θα ήταν και η προσδοκία της Τεχεράνης, που δεν έχει λόγο να διακινδυνεύσει μία πολεμική εμπλοκή. Κάνει τη δουλειά της δι’ αντιπροσώπων και αυτό της αρκεί προσώρας.

Εκείνο που ήθελε η Τεχεράνη το πέτυχε: έδειξε αποφασιστικότητα σε μία περίοδο που πολλοί αμφέβαλλαν – ιδιαίτερα μετά τις δολοφονίες του στρατηγού Σολεϊμάνι στο Ιράκ το 2020 και του αντιστράτηγου Μουσαβί στη Συρία τον περασμένο Δεκέμβριο. Η στάση αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «στρατηγική υπομονή», της οποίας τα όρια δοκιμάστηκαν με την επίθεση στη διπλωματική αντιπροσωπεία του Ιράν στη Δαμασκό.

Με την πρωτοφανούς κλίμακας απάντηση αντιποίνων στο Ισραήλ, οι Ιρανοί έβαλαν μπροστά «τα στοιχεία της υπερηφάνειας και του πρεστίζ, που διαχωρίζονται από τη στρατηγική και την τακτική, κάτι που δείχνει ότι είμαστε σε μια πιο επικίνδυνη περίοδο» σχολίασε ο Νταβίντ Ντες Ρος, καθηγητής στο National Defense University της Ουάσιγκτον.

Αυτή η επίθεση αντιποίνων είχε προαναγγελθεί – κάτι που είναι άνευ προηγουμένου. Το Ιράν φέρεται να είχε προειδοποιήσει τις ΗΠΑ για την επίθεση και για το πώς θα εξελισσόταν, πράγμα που διέψευσε, όπως ήταν αναμενόμενο, η Ουάσιγκτον. Πάντως διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι ο δίαυλος επικοινωνίας ΗΠΑ – Ιράν ήταν το Ομάν και ο Λευκός Οίκος γνώριζε πολύ καλά και εγκαίρως τι θα συνέβαινε τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής.

Μαζί με τον Μπάιντεν και το επιτελείο του, έμαθαν το σενάριο της ιρανικής επίθεσης και οι δημοσιογράφοι της «Wall Street Journal», που σε σχετικό δημοσίευμα προϊδέασαν τους πάντες. Κάτι που δεν ενόχλησε την Τεχεράνη, ούτε άλλαξε κατ’ ελάχιστο τα σχέδιά της. Εξάλλου δεν είχε καμία πρόθεση να αιφνιδιάσει το Ισραήλ. Τώρα, αν το Ισραήλ λάβει υπόψη τις αμερικανικές παραινέσεις, η Μέση Ανατολή μπορεί να πάρει μια ανάσα. Αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να πειστούμε ότι βρισκόμαστε στο τέλος αυτού του επικίνδυνου παιχνιδιού.

Από πού πηγάζει η αντιπαράθεση Ιράν – Ισραήλ

Οι σχέσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ χωρίζονται σε τέσσερις φάσεις: Μία περίοδος από το 1947 έως το 1953, όταν οι διμερείς σχέσεις ήταν αναγνωριστικές, η φιλική περίοδος που ακολούθησε από το 1953 έως το 1979 επί δυναστείας Παχλεβί, η περίοδος της επιδείνωσης από το 1979 – μετά την Ιρανική Επανάσταση – έως το 1990 και η ανοιχτή εχθρότητα μετά το τέλος του Πολέμου στον Κόλπο το 1991.

Το Ιράν ήταν η δεύτερη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ ως εθνικά κυρίαρχο κράτος (μετά την Τουρκία) και επί περιόδου Παχλεβί οι διμερείς σχέσεις άνθησαν.

Το Ισραήλ μετά τον αραβοοϊσραηλινό πόλεμο προσπάθησε να δημιουργήσει περιφερειακές συμμαχίες, με βάση το δόγμα του Νταβίντ Μπεν Γκουριόν. Στόχος ήταν να συσφίξει τις σχέσεις του με μουσουλμανικές, μη αραβικές χώρες και με πιο σημαντικές από αυτές να είναι η Τουρκία και το Ιράν, που είχαν επιπλέον σαφή φιλοδυτική προσέγγιση.

Όμως μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 διακόπηκαν όλες οι διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις, με το θεοκρατικό καθεστώς να μην αναγνωρίζει το δικαίωμα του Ισραήλ να υφίσταται ως κράτος. Η στροφή από την ψυχροπολεμική περίοδο στην ανοιχτή εχθρότητα άρχισε στη δεκαετία του 1990, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την ήττα του Ιράκ στον Πόλεμο του Κόλπου και κλιμακώθηκε όταν η κυβέρνηση του Γιτζάκ Ράμπιν υιοθέτησε πιο επιθετική στάση έναντι του Ιράν.

Η ανάπτυξη πυρηνικής τεχνολογίας εκ μέρους του Ιράν έριξε λάδι στη φωτιά των διμερών σχέσεων, με την Τεχεράνη να στηρίζει ένα δίκτυο πολιτοφυλακών που ήταν υπό την επιρροή της, όπως η Χαμάς, η Τζιχάντ και η Χεζμπολάχ. Ο πόλεμος «δι’ αντιπροσώπων», που άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του 1980, έφτασε σε ανοιχτή στρατιωτική εμπλοκή οργανώσεων που στήριζαν τα δύο κράτη, όπως έγινε το 2006, στον Πόλεμο του Λιβάνου. Αυτή η σύγκρουση έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή.

Το Ιράν εξάλλου υποστήριξε συγκεκριμένες ομάδες στις εμφύλιες συρράξεις στη Συρία και την Υεμένη. Στη Συρία προσέφερε ανοιχτή στήριξη στον πρόεδρο Άσαντ, ενώ στην Υεμένη υποστηρίζει τους Χούθι, που εξελίχθηκαν σε μία ισχυρή φιλοϊρανική πολιτοφυλακή, την ώρα που το Ισραήλ υποστήριζε τη σαουδαραβική στρατιωτική επίθεση εναντίον των Χούθι.

Διαβάστε επίσης:

Γιατί η Ουκρανία  προειδοποιεί για τον κίνδυνο Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου

Κρίση στη Μέση Ανατολή: Πώς το τηλεφώνημα Μπάιντεν έβαλε φρένο σε σχέδιο Νετανιάχου για επίθεση στο Ιράν

ΟΗΕ: Αβέβαιο πότε θα διεξαχθεί η ψηφοφορία στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την ένταξη της Παλαιστίνης