Το ραντεβού του Λαμπράκη με την Ιστορία

Του Γιώργου Μελιγγώνη.

Έχοντας γυρίσει από τον Μαραθώνιο του Όλντερμάστον με το πανό που γράφει «ΕΛΛΑΣ» στα χέρια του, ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεκινά στις 8 το πρωί της 21ης Απριλίου το δικό του μαραθώνιο, κατεβαίνοντας από τον Τύμβο του Μαραθώνα προς την Αθήνα. Διέσπασε τον πρωτοφανή αστυνομικό κλοιό και έχοντας συντροφιά στην πορεία του τρεις απλούς αγωνιστές, τους Ανδρέα Μαμμωνά, Μπάμπη Παπαδόπουλο

και Παντελή Γούτη, συνεχίζει μετά τη διασταύρωση της Ραφήνας, συνοδευόμενος από ισχυρή αστυνομική δύναμη και πλήθος Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων.

Παγκόσμια εμβέλεια

Ο Μαραθώνιος του Λαμπράκη είχε τύχει παγκόσμιας προβολής πριν την πραγματοποίησή του, κάτι που δεν εμπόδισε την τότε κυβέρνηση Καραμανλή να τον απαγορεύσει. Εξάλλου, η Αστυνομία είχε συλλάβει και απελάσει τους βρετανούς αγωνιστές, που είχαν έρθει στην ελληνική πρωτεύουσα για να συμπαρασταθούν στον Λαμπράκη και στον αγώνα του για τον παγκόσμιο αφοπλισμό, το τέλος της «Ισορροπίας του Τρόμου» και την διακοπή της χρήσης πυρηνικών όπλων.

Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο Πατ Ποτλ, ο γραμματέας του νομπελίστα φιλοσόφου επικεφαλής του παγκοσμίου αντιπυρηνικού κινήματος, Μπέρτραντ Ράσελ. Μάλιστα, ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος, Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος, είχε σοκάρει την κοινή γνώμη σε μία έξαρση αντικομμουνιστικής υστερίας, αφού όταν ρωτήθηκε τι θα κάνει η κυβέρνηση αν έρθει στο Μαραθώνιο και ο ίδιος ο Ράσελ, είχε απαντήσει: «Αν έρθει, θα συλλάβουμε και τον Ράσελ». Ο 90χρονος Ράσελ δεν ήρθε, βεβαίως, αλλά έστειλε τους εκπροσώπους του: μέλη του διεθνούς αντιπυρηνικού κινήματος και τον βουλευτή του Εργατικού Κόμματος, Μάλκολμ Μακμίλαν.

Από κοντά, φυσικά, ήταν και οι Έλληνες που στελέχωναν την «Κίνηση Νέων Μπέρτραντ Ράσελ», με πρόεδρο τον Μιχάλη Περιστεράκη και γενικό γραμματέα τον Νίκο Κιάο.

Πολιτικά αιτήματα

Σε μία Ελλάδα ρημαγμένη από τον πόλεμο και τη μαζική μετανάστευση, τα πολιτικά αιτήματα του Μαραθωνίου και του Κινήματος Ειρήνης δεν ήταν μόνο παγκόσμιας αναφοράς, αλλά ενέπιπταν και στη στενή ελληνική και κυπριακή πραγματικότητα. Ο Λαμπράκης και οι σύντροφοί του αξίωναν την απομάκρυνση των αμερικανικών βάσεων από την Ελλάδα, τη δημιουργία μιας «απύραυλης Βαλκανικής», τον τερματισμό του φρενήρους ανταγωνισμού εξοπλισμών, την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Φυσικά, με νωπές τις μνήμες από τις εκλογές «βίας και νοθείας», ο Λαμπράκης και το Κίνημα ζητούσαν πραγματική δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία, ειρήνη και ίσες ευκαιρίες για όλους.

Διαδρομές και συλλήψεις

Εν μέσω του πρωτοφανούς αστυνομικού αποκλεισμού, η πορεία του Κινήματος Ειρήνης είχε δύο «δρομολόγια»: το ένα ήταν αυτό που ακολούθησε ο Λαμπράκης, ξεκινώντας από τον Μαραθώνα με κατεύθυνση προς την Αθήνα και άλλο ένα που ξεκίνησε από τους Αμπελόκηπους προς το Μαραθώνα, προκειμένου να «διασπάσει» τις αστυνομικές δυνάμεις. Από τους Αμπελόκηπους ξεκίνησαν ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μιχάλης Περιστεράκης, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Αλίκη Γεωργούλη, ο Μάνος Κατράκης και ο Ανδρέας Λεντάκης.

Ο ίδιος ο Γρηγόρης Λαμπράκης δεν μπόρεσε να τερματίσει, αφού συνελήφθη στο ύψος της Αγίας Παρασκευής. Παρόλα αυτά, στην Ιστορία ο Μαραθώνιος είχε μείνει ως επιτυχημένος, ενώ και ο ίδιος ο βουλευτής της ΕΔΑ, όταν αφέθηκε ελεύθερος, πήγε στα γραφεία της ΕΕΔΥΕ (Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη) και απέστειλε τηλεγραφήματα, γράφοντας: «Πόθος δημοκρατικού λαού μας δια πορείαν Ειρήνης Μαραθών Αθήνας επραγματοποιήθη».

Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, ακριβώς επειδή ο Λαμπράκης είχε πετύχει, μπήκε για τα καλά στα μαύρα κατάστιχα του παρακράτους. Έτσι, έναν μήνα αργότερα, στις 22 Μαΐου του 1963, δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Δείτε εδώ όλο το Ιστορικό Αφιέρωμα.