«Δεν είμαστε καλοί πατριώτες»

«Ένας που σκέφτεται σωστά είναι καλύτερος από μύριους, που δεν σκέφτονται», έλεγε ο Πλάτωνας. Στη σύγχρονη Ελλάδα, η γνώση και η σωστή κρίση, είναι τα όπλα των πολιτών για να πάψουν πια, να είναι έρμαια των καταστάσεων και των επιτήδειων.

Για τον Γιάννη Μόρτζο, η αντικειμενική σκέψη είναι το βασικό στοιχείο από το οποίο πρέπει να πιαστεί ο λαός, για να σπάσει τα δεσμά του από τους πολιτικούς και να είναι πια, κυρίαρχος μέσα στο δημοκρατικό καθεστώς.

Μαθητής του μεγάλου Καρόλου Κουν, επηρεασμένος από τη φιλοσοφία του Σωκράτη και οραματιστής μίας νέας γενιάς ανθρώπων, που θα οδηγήσουν την Ελλάδα στην ευδαιμονία, μιλάει στο «Π», για όλα όσα τον πικραίνουν, καθώς και για τη μεγάλη του αγάπη, το θέατρο.

Στην Εύη Κολιού

Φέτος, σας απολαύσαμε στην «Απολογία του Σωκράτη». Πώς αισθάνεστε όταν ένα έργο κάνει τον κύκλο του;

Το τίτλο τον είχε δώσει ο αείμνηστος Βάρναλης. Η παράσταση που παρουσίασα στο θέατρο «Τέσσερις Εποχές» ήταν πάνω στα κείμενα του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα, που έχουνε γράψει για την απολογία του Σωκράτη. Εγώ με τη σειρά μου, εκμεταλλεύτηκα και λίγο τα λαϊκά στοιχεία που έχει ο Βάρναλης στο έργο του. Για μένα ο Σωκράτης, είναι το ανθρώπινο στοιχείο το οποίο με έχει βάλει στην έννοια της σκέψης. Να μπορώ να σκέφτομαι καλά και όσο πιο αντικειμενικά γίνεται, πράγμα που είναι δύσκολο. Και πάνω απ’ όλα, να μεταφέρω -όσο μπορώ με την υποκριτική μου τέχνη- το πνεύμα του Σωκράτη, πάνω σε μια κοινωνία που από το 399 π.Χ. και μέχρι σήμερα, εξακολουθεί, για μένα, να είναι η ίδια. Αυτό το έργο με έχει χαρακτηρίσει και σημαδέψει πάρα πολύ. Γι’ αυτό και κατά διαστήματα το παρουσιάζω. Γιατί, από τη μια νιώθω εγώ μία εξιλέωση και από την άλλη νομίζω ότι το θεατρικό κοινό, έχει ανάγκη από τέτοιου είδους θεατρικές παρεμβάσεις, να του διεγείρουν λίγο τον πατριωτισμό του και την ηθική του απέναντι στο άτομο.

Πιστεύετε ότι έχουμε χάσει τον πατριωτισμό μας;

Ναι. Οι Ελληνες σήμερα, η φυλή μας, αυτοί που ζούμε στην Ελλάδα, δεν είμαστε καλοί πατριώτες. Δεν έχουμε ξεχωρίσει ακόμα, τι θα πει πατριωτισμός και τι θα πει εθνικισμός. Εχουμε ανάγκη, από ένα τσίγκλισμα, για να δούμε ποιο είναι το σωστό και ποιο είναι το δημιουργικό, σε αυτόν τον χώρο που λέγεται Ελλάδα. Σήμερα έχουμε καταντήσει μία φθαρμένη φυλή. Ενας φθαρμένος λαός και όχι τυχαία. Εχουν βάλει πολλοί το χεράκι τους, σε αυτό, αλλά πάνω απ’ όλα πιστεύω ότι υπεύθυνοι είμαστε εμείς. Ετσι λοιπόν, προσπαθώ μέσα από την τέχνη να διεγείρω λίγο τα συναισθήματα του θεατή, του σύγχρονου Έλληνα και να του πω: μπορείς να κάνεις πολλά. Είσαι άξιος για πολλά. Αλλά είσαι και επικίνδυνος.

Πιστεύετε, δηλαδή, ότι φταίνε και οι πολίτες για την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα;

Η ευθύνη βαραίνει κυρίως τους πολίτες. Οι πολιτικοί άγονται και φέρονται από τον πολίτη. Είναι λάθος να λέμε ότι μας κατάντησαν έτσι. Οποιος το λέει αυτό, προσπαθεί να βγάλει από πάνω του τις ευθύνες. Οι πολιτικοί, ήταν και είναι ακόμα, κατώτεροι των περιστάσεων. Δεν έχουμε μεγάλους πολιτικούς. Δεν έχουμε έναν Περικλή που μεγαλούργησε. Σίγουρα, δεν λέω να κάνουμε κι εμείς Παρθενώνα, αλλά μπορούμε να κάνουμε άλλα πράγματα. Μπορούμε μέσα από τον σύγχρονο πολιτισμό, να δώσουμε μία Ελλάδα, η οποία στα μάτια και τα αυτιά των ξένων, να αντηχεί πολύ βαριά. Σήμερα έχουμε φτάσει στο τελευταίο σκαλοπάτι. Είναι αλλοτριωμένος ο λαός μας. Δεν μπορεί να ξεχωρίσει, ποιο είναι το συμφέρον του τόπου μας και έχουν πέσει στον ατομικισμό, ο οποίος καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό.

Σε παλαιότερη συνέντευξή σας, είχατε κάνει λόγο για «παρηκμασμένη αστική δημοκρατία» στη χώρα μας. Πιστεύετε το ίδιο και για σήμερα;

Μπασταρδεμένη είναι. Σήμερα είναι μία δημοκρατία, η οποία είναι μόνο στα χαρτιά. Και δεν είναι δημοκρατία, γιατί δεν έχει συμμετοχή ο λαός. Εγώ πιστεύω στην συμμετοχική λαϊκή δημοκρατία. Με την έννοια ότι ο λαός εκλέγει αλλά μπορεί και να κρίνει και αναλόγως να συμπεριφέρεται. Σήμερα οι Ελληνες είναι απαθείς. Οι συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα είναι καραγκιοζιλίκια. Ο λαός είναι κυρίαρχος, μόνο όταν μία λανθασμένη επιλογή των πολιτικών, μπορεί να την ανατρέπει, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, αλλά με τη γενική κοινωνική συμμετοχή.

Αυτό έχει στρέψει τους πολίτες προς τη Χρυσή Αυγή;

Η Χρυσή Αυγή είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο κάποια στιγμή θα ξεφουσκώσει. Αυτή τη στιγμή ο Ελληνας, ασχολείται μαζί της, γιατί κάποιοι πολιτικοί ασχολούνται περισσότερο. Για μένα δεν είναι πρόβλημα. Χρειάζεται καλή πολιτική από το κράτος και να μην «επιτρέπει» στον οποιονδήποτε να σκέφτεται με αυτό τον τρόπο. Γιατί, είναι θέμα σκέψης1 Το σημαντικό είναι όμως στην Ελλάδα, ότι μας λείπει ο μπροστάρης. Ζούμε κάτω από μέτριους. Η μετριότητα στην πολιτική είναι χειρότερη και από την αμάθεια. Εζησα κοντά σε μεγάλους πολιτικούς, τους οποίους άκουγα και με εμπνέανε. Τώρα, χρειαζόμαστε μία νέα γενιά ανθρώπων, που μπορούν να οδηγήσουν έναν λαό, έναν τόπο, προς την ευδαιμονία και όχι στην ανασφάλεια που έχουν σήμερα.

Είστε και ηθοποιός και σκηνοθέτης. Εχετε καταλήξει ποιο σας γεμίζει περισσότερο;

Και τα δύο. Η υποκριτική, το να παίζω στο θέατρο με ανανεώνει. Με κάνει να αισθάνομαι ότι είμαι πολύ νέος και στο μυαλό και στην ψυχή. Η σκηνοθεσία, μου διευρύνει το πνεύμα, γιατί είμαι υποχρεωμένος να μελετήσω περισσότερο και να διεισδύσω στα μυστικά του θεάτρου, περισσότερο. Με τη σκηνοθεσία, κάθε φορά νιώθω πιο σοφός. Η σκηνοθεσία φέρει μεγαλύτερη ευθύνη, όπως ένας μαέστρος που διευθύνει τη φιλαρμονική ορχήστρα.

Η προσωπικότητα του δασκάλου σας, του Καρόλου Κουν, σας έχει επηρεάσει στη θεατρική σας πορεία;

Ναι. Είχαμε την τύχη, εμείς που θητεύσαμε δίπλα στον Κουν, να μπούμε και αναγκαστικά μέσα στα μυστικά της σκηνοθεσίας.

Και εσείς όμως, είστε δάσκαλος νέων ηθοποιών…

Ναι και μου αρέσει πολύ. Είναι ένα συμπλήρωμα δικό μου. Διδάσκω, αλλά διδάσκομαι και εγώ ταυτόχρονα. Παίρνω ακόμα πράγματα από τα νέα παιδιά. Βλέπω σε αυτά τα ελαττώματα, που είχα και εγώ! Αλλά τα διόρθωσα και έτσι προσπαθώ να βρω τον τρόπο να τα διορθώσω και στους νέους ηθοποιούς. Και τους τονίζω πάντα, ότι σε καμία μορφή τέχνης δεν υπάρχει διαδοχή! Στο θέατρο το θέμα είναι ένα: Αξίζεις; Είσαι ανάρπαστος! Δεν αξίζεις; Χάθηκες!..

«Το κλείσιμο της ΕΡΤ, ήταν μία άστοχη ενέργεια»

Κατά την άποψη του Γιάννη Μέρτζου, η μετάδοση τουρκικών σίριαλ, έχει θετική διάσταση: Δίνει στους Ελληνες να καταλάβουν, πόσο τους λείπει η ελληνική ψηχαγωγία. Οσο για το κλείσιμο της ΕΡΤ, λέει ότι ήταν μια άστοχη ενέργεια, που τον στεναχώρησε.

Η μετάδοση των τούρκικων σίριαλ από την ελληνική τηλεόραση, είναι θετική ή αρνητική;

Θετική είναι, γιατί κατάλαβαν οι Ελληνες ότι τους λείπει πολύ η ελληνική ψυχαγωγία. Δεν είναι θέμα, αν είναι τούρκικα. Το θέμα είναι, γιατί να μας δίνουν άλλοι ψυχαγωγικό υλικό και να μην μπορούμε να κάνουμε εμείς! Αυτό με πειράζει εμένα και ως ηθοποιό, που έκανα τηλεόραση για 13 χρόνια.

Εχετε εργαστεί και πολλά χρόνια στην ΕΡΤ. Πώς αισθανθήκατε με το κλείσιμο της δημόσιας τηλεόρασης;

ΗΗταν μία άστοχη ενέργεια. Το κλείσιμο της ΕΡΤ με στεναχώρησε. Αντιλαμβάνομαι τις προθέσεις της κυβέρνησης, αλλά δεν έπρεπε να γίνει με αυτό τον τρόπο. Έπρεπε να βρουν ένα τρόπο να απαλλαχθούν από κάποια άτομα, που δεν παρήγαγαν έργο. Ηταν όμως λάθος. Ελπίζω βέβαια, μήπως τώρα κάνουν κάτι καλύτερο. Εμείς από το Σωματείο Ελλήνων Σκηνοθετών, είχαμε στείλει υπομνήματα, αλλά απευθυνθήκαμε σε… ώτα μη ακουόντων και λυπάμαι πολύ, που το λέω…