Μπορεί η βιωσιμότητα να βοηθήσει την ανάπτυξη & ανταγωνιστικότητα μιας εθνικής οικονομίας και πώς;

Έχει γίνει προφανές τις τελευταίες 2 δεκαετίες (πέρα από μια ισχυρή επιστημονική ανάλυση & συναίνεση), ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλείται κυρίως από ανθρώπινες δραστηριότητες.

Η αειφόρος ανάπτυξη στοχεύει στην ανάληψη επείγουσας δράσης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να βρει μια ισορροπία μεταξύ της οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, της προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνικής ευημερίας.

Ωστόσο,

μια σημαντική πρόκληση προς αυτόν τον στόχο είναι η επικράτηση της βραχυπρόθεσμης (έως και «μυωπικής») νοοτροπίας στη λήψη αποφάσεων από μεριάς των κυβερνήσεων, δηλαδή τη τάση να εστιάζουν μόνο στις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις των αποφάσεών τους, αγνοώντας τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και συνέπειες που μπορεί να έχουν για την ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας.

Πολλά αναπτυξιακά έργα και πολιτικές ιεραρχούνται με βάση αυστηρά τα «άμεσα κέρδη» (πχ απασχόληση, απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, ύψος & δαπάνες επενδύσεων) χωρίς να λαμβάνεται επαρκώς υπόψη η μακροπρόθεσμη (διατηρήσιμη) ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας.

Για να ξεπεραστεί αυτή η πρόκληση, είναι ζωτικής σημασίας να προωθηθεί μια αλλαγή νοοτροπίας προς μια μακροπρόθεσμη προοπτική με βάση το στρατηγικό σχεδιασμό.

Η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης και τα οφέλη της για τις μελλοντικές γενιές είναι απαραίτητη προς αυτή τη κατεύθυνση. 

Με άλλα λόγια, χρειάζονται καινοτόμοι μηχανισμοί χρηματοδότησης και συνεργασίες μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.

Η σημερινή κυβέρνηση ήδη διαδραματίζει ένα κρίσιμο ρόλο δημιουργώντας ευνοϊκά περιβάλλοντα και παρέχοντας κίνητρα για επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στη βιώσιμη ανάπτυξη: το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα καθώς και τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (συστημικές τράπεζες) ήδη παρέχουν οικονομική υποστήριξη και τεχνική βοήθεια για να γεφυρώσουν το χρηματοδοτικό χάσμα και να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις προς την επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας (ειδικά τις ΜμΕ που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας).

Ο στρατηγικός σχεδιασμός θα πρέπει να έχει ως στόχο, μεταξύ άλλων, και την βέλτιστη διαχείριση των πόρων (€€) ώστε να αποφέρουν την μέγιστη (οικονομικά και κοινωνικά) και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη βιωσιμότητα στην οικονομία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πλήρης καταγραφή και μέτρηση της απόδοσης των μέτρων ώστε να ξέρουμε αν οι στόχοι επιτεύχθηκαν ή όχι.

Επίσης, η μεγάλη ελαστικότητα ως προς το χρόνο υλοποίησης των έργων που χρηματοδοτούνται, προκαλούν ακόμα μεγαλύτερη απόκλιση από τους στόχους, και τελικά, οδηγούν «σημερινούς πόρους» να διοχετεύονται σε «χθεσινούς στόχους & δεσμεύσεις» και να στερούνται επίκαιροι στόχοι & ανάγκες.

Επιπλέον, υπάρχουν δύο τομείς «μακροπρόθεσμης νοοτροπίας» που αποτελούν προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης και του αποτελεσματικού στρατηγικού σχεδιασμού μιας οικονομίας: η Εκπαίδευση και η Τεχνολογία/Καινοτομία. Είναι και οι δύο βασικοί μοχλοί οικονομικής ανάπτυξης και μεγέθυνσης, καθώς δημιουργούν προστιθέμενη αξία (υπεραξίες) σε μια οικονομία αυξάνοντας την παραγωγικότητα, ενισχύοντας τη δημιουργικότητα, τη προσαρμοστικότητα της οικονομίας σε κάθε τι νέο και οδηγώντας σε τεχνολογικές προόδους και καλύτερο βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες.

Η εκπαίδευση διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στον εξοπλισμό των ατόμων με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες (κυρίως ψηφιακές στη συγκεκριμένη περίπτωση) για την επιτυχία στη σύγχρονη οικονομία. 

H Ελλάδα «έχασε» τις προηγούμενες 3 βιομηχανικές επαναστάσεις, για διάφορους λόγους (π.χ. εμπλοκής σε πολέμους, κακές κρατικές επιλογές, ανεπαρκείς υποδομές), όμως μπορεί και πρέπει να ανέβει στα πρώτα βαγόνια της 4η βιομηχανικής επανάστασης.

Μπορεί διότι η χώρα μας δεν είναι «κλειδωμένη» στις υπάρχουσες τεχνολογίες και μπορεί να επενδύσει στη τεχνολογική εκπαίδευση και να επωφεληθεί από τις νέες τεχνολογίες/καινοτομίες και να καθορίσει το οικονομικό μας μέλλον.

Επίσης, διότι οι περισσότερες μελέτες τείνουν να συμφωνούν ότι η 4η βιομηχανική επανάσταση (Artificial Intelligence, Machine Learning) θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τις θέσεις εργασίας, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των ανισοτήτων.

Οι κυβερνήσεις συνήθως τονίζουν τον ρόλο της αύξησης της απασχόλησης στην ανάπτυξη των οικονομιών τους, κάτι που μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμα ικανοποιητικό όσον αφορά σε συγκεκριμένους τομείς μιας οικονομίας (πχ κατασκευές, τουρισμός/ξενοδοχεία, εστίαση κλπ), αλλά μάλλον δεν είναι αρκετό για μια διατηρήσιμη ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.

Υπάρχουν και εξωγενείς παράγοντες όμως, που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τους σημερινούς «κλάδους-στόχους», για παράδειγμα ο τομέας του τουρισμού, που είναι πολύ επιρρεπής στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και σε πιθανούς κινδύνους νέων πανδημιών.

Η απασχόληση είναι σίγουρα κρίσιμη, αλλά από την άλλη πλευρά, ένα καλά εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό σε πολλούς διαφορετικούς κλάδους μπορεί να είναι πιο παραγωγικό, προσαρμόσιμο και καινοτόμο, οδηγώντας σε υψηλότερα επίπεδα οικονομικής απόδοσης και ανταγωνιστικότητας.

Η επένδυση στην εκπαίδευση συμβάλλει επίσης στη μείωση της φτώχειας, στη βελτίωση της κοινωνικής κινητικότητας και στη δημιουργία μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς.

Όταν η τεχνολογική εκπαίδευση και η καινοτομία συνδυάζονται, έχουν τη δύναμη να δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία σε μια οικονομία οδηγώντας σε βιώσιμη ανάπτυξη, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα και βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο.

Οι χώρες που δίνουν προτεραιότητα στην (τεχνολογική) εκπαίδευση και την καινοτομία είναι πιο πιθανό να επιτύχουν στην παγκόσμια οικονομία και να δημιουργήσουν ένα ευημερούν μέλλον για τους πολίτες τους (πχ οι περιπτώσεις της Ιρλανδίας & της Κίνας).

Συνολικά, η βιωσιμότητα δεν είναι μόνο συμβατή με την οικονομική ανάπτυξη, αλλά μπορεί επίσης να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης, καινοτομίας και ανθεκτικότητας.

Ενσωματώνοντας αρχές βιωσιμότητας στις εθνικές οικονομικές πολιτικές, και αποτελεσματικές στρατηγικές πρακτικές, οι χώρες μπορούν να οικοδομήσουν ένα πιο βιώσιμο και ευημερούν μέλλον για τους πολίτες τους και τον πλανήτη.

Διαβάστε επίσης:

Citi για ΟΤΕ: Επιμένει για τιμή στόχο στα 23 ευρώ – Σχεδόν 70% περιθώριο ανόδου για τη μετοχή

Ελλάκτωρ: Πώς άλλαξε ο όμιλος μέσα σε 3,5 χρόνια, τα 174 εκατ. που θα μοιράσει και το ταμείο των 700 εκατ.

JP Morgan κατά Καρώνη: «Είναι ανόητος και κερδοσκόπος» – Σφοδρή σύγκρουση στο Λονδίνο