Ε.Ε.: Η πολιτική διαφήμιση στα social media

Τι εννοούμε όμως με τον όρο «μικροστόχευση»; Σύμφωνα με τον επικρατέστερο ορισμό των επικοινωνιολόγων, «μικροστόχευση» αποκαλείται η στοχευμένη διαφήμιση -τόσο προϊόντων και υπηρεσιών, όσο και πολιτικών κομμάτων-, η οποία απευθύνεται σε συγκεκριμένες ομάδες καταναλωτών και ψηφοφόρων.

Πιο συγκεκριμένα, η «μικροστόχευση» αφορά στη συλλογή και ανάλυση προσωπικών δεδομένων -μεταξύ άλλων και από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης-, τα οποία χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των ομάδων-στόχων, προς τις οποίες απευθύνονται οι διαφημίσεις. Νομίζω όλοι θυμόμαστε τα αποτελέσματα που είχε η

εφαρμογή της «μικροστόχευσης» στην προεκλογική εκστρατεία του Μπαράκ Ομπάμα το 2008, αλλά και στην αντίστοιχη καμπάνια του Ντόναλτ Τράμπ, όταν μέσω της Cambridge Analytica φέρεται να χρησιμοποιήθηκαν παράνομα τα δεδομένα εκατομμυρίων χρηστών του Facebook.

Ο νέος νόμος που σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να απαγορεύσει εξ’ ολοκλήρου την «μικροστόχευση», αφού μετά τη συμφωνία του Συμβουλίου της Ε.Ε. και του Ευρωκοινοβουλίου, τα δεδομένα θα μπορούν να συλλέγονται μόνο εάν το εκάστοτε υποκείμενο των δεδομένων έχει συναινέσει ρητά στην αξιοποίησή τους για πολιτικές διαφημίσεις. Στο ίδιο πλαίσιο, αναμένεται να απαγορευτεί τελείως η συλλογή ορισμένων δεδομένων σχετικά με την εθνικότητα, τις πολιτικές απόψεις ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό του χρήστη.

Ωστόσο, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Deutsche Welle, ο νέος νόμος δεν θα σημάνει και το οριστικό τέλος της «μικροστόχευσης». Όπως δηλώνει στο γερμανικό δίκτυο ο Μάρτιν Έμερ, καθηγητής Επιστημών Επικοινωνίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, η «μικροστόχευση» αποτελεί ένα κομβικής σημασίας μέσο για τα πολιτικά κόμματα, μέσω του οποίου μπορούν να προσεγγίζουν ψηφοφόρους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Οι κανονισμοί αφορούν περισσότερο στην αποτροπή συγκεκαλλυμένων μεθόδων επηρεασμού των χρηστών, πίσω από τις οποίες δεν αναγνωρίζουν καν συγκεκριμένη κομματική ιδεολογία» αναφέρει ο ίδιος χαρακτηριστικά. Ο Μ. Έμερ αμφιβάλλει ότι ο νέος νόμος θα αποτρέψει τη συνέχιση του «πολέμου πληροφοριών», αν και θεωρεί ότι η εφαρμογή του θα αυξήσει τον έλεγχο που ασκεί η Ε.Ε. και οι χώρες-μέλη της. Παράλληλα επισημαίνει ότι θα πρέπει να διαμορφωθούν εργαλεία που θα δίνουν τη δυνατότητα επιστημονικής ανάλυσης της αποτελεσματικότητας των μέτρων.

Τι προβλέπει όμως ο νέος νόμος; Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, η πολιτική διαφήμιση θα πρέπει πλέον να επισημαίνεται ξεκάθαρα, ενώ βάσει των νέων κανόνων, θα καθίσταται δυνατή και η πληροφόρηση σχετικά με το ποιος βρίσκεται πίσω από την εκάστοτε διαφήμιση. Παράλληλα, σχεδιάζεται η μεσοπρόθεσμη διαμόρφωση ενός δημόσιου αρχείου για τις πολιτικές διαφημίσεις. Όπως αναφέρει η Deutsche Welle, η επιρροή που ασκούν οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. στις εκλογές εντός της Ένωσης θα μειωθεί, ενώ κατά τους τρεις τελευταίους μήνες πριν την διεξαγωγή των εκλογών ή ενός δημοψηφίσματος θα απαγορεύεται η χρηματοδότηση προεκλογικών διαφημίσεων από τρίτες χώρες. Με αυτό τον τρόπο, η Ε.Ε. εκτιμά ότι θα μειωθεί η παραπληροφόρηση, όπως και οι παρεμβάσεις στις δημοκρατικές διαδικασίες. Νομίζω όλοι θυμόμαστε ακόμα τις αιτιάσεις της Ε.Ε. για «μυστική» εμπλοκή της Ρωσίας στις ευρωεκλογές του 2019, μέσω της «μικροστόχευσης».

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει πάρει «ζεστά» το ζήτημα και κινείται σχετικά γρήγορα, ο νέος νόμος για τη «μικροστόχευση» ίσως να μην προλάβει να ισχύσει πριν από τις επικείμενες ευρωεκλογές, στις αρχές του επόμενου καλοκαιριού.

Κι αυτό διότι προβλέπεται μια μεταβατική περίοδος 18 μηνών, η οποία θα ξεκινήσει όταν οι χώρες-μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον εγκρίνουν και επισήμως. Δεν έχουμε την αφέλεια να πιστέψουμε βέβαια ότι το πρόβλημα θα λυθεί. Σίγουρα όμως θα περιοριστεί. Κι αυτό είναι ένα βήμα…