«Κουτσοί» στα τελευταία και εξοντωτικά χιλιόμετρα

Του Δ. ΚΕΜΠΕ

Η πολιτική είναι αγώνας αντοχής και όχι ταχύτητας. Κι, όμως, στην ελληνική κοινωνία που έχει συνηθίσει στον εύκολο πλουτισμό, με δανεικά ή άκοπα χρήματα, συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Κάπως έτσι, λοιπόν, σκεπτόμενος ο υπουργός Οικονομικών, Γ. Στουρνάρας, ανέφερε στη βρετανική εφημερίδα «Guardian» ότι «η Ελλάδα κοντεύει να ξεπεράσει τα δύσκολα», αλλά «τα τελευταία χιλιόμετρα είναι ιδιαίτερα κοπιαστικά».
Εξοντωτικά τα

χαρακτηρίζουν οι οικονομικοί αναλυτές, με δεδομένη την καθίζηση των βασικών κλάδων της επιχειρηματικής δραστηριότητας (π.χ., οικοδομή), τη συρρίκνωση των εισοδημάτων και την απειλή για παράταση των υφιστάμενων φορολογικών μέτρων (χαράτσι ΔΕΗ).
Ο πρωθυπουργός δεσμεύεται διαρκώς ότι δεν θα ληφθούν άλλα μέτρα λιτότητας και παράλληλα προσπαθεί σε προσωπικό επίπεδο να προσελκύσει νέες επενδύσεις. Τα δημοσιονομικά, ιδιαίτερα όσον αφορά στην περιστολή δημοσίων δαπανών, έχουν μαζευτεί σοβαρά, όπως δείχνουν τα τελευταία στοιχεία, όμως, εκεί που χωλαίνει η κατάσταση είναι στην ουσιώδη αδυναμία των ελεγκτικών αρχών να περιορίσουν τη φοροδιαφυγή και, κυρίως, τη φοροκλοπή που έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, απότοκος των οποίων είναι τα εκατομμύρια των πλαστών και εικονικών τιμολογίων που κυκλοφορούν στην αγορά.

«Τρύπα» στα έσοδα
Οι δείκτες του διμήνου Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου δείχνουν ότι η «μαύρη τρύπα» στα προ φόρων έσοδα ανέρχεται σε 230 εκατ. ευρώ, αν και το πρωτογενές αποτέλεσμα ήταν πλεονασματικό κατά 463 εκατομμύρια ευρώ. Δεν πρέπει, πάντως, να παρακάμπτεται το γεγονός ότι έως το τέλος του τρέχοντος μήνα θα έχουν αποδοθεί 3,5 δισ. ευρώ στην αγορά από τα συνολικά 9 δισ. ευρώ των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου σε ιδιώτες. Κι αυτό σημαίνει ότι το δίμηνο Μαρτίου - Απριλίου, αν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα, τα έσοδα θα κινηθούν με πιο βελτιωμένο ρυθμό.
Το μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται στους έμμεσους φόρους, όπου η καθίζηση ήταν σημαντική σε ΦΠΑ, λοιπούς φόρους, τέλη κυκλοφορίας και ΕΦΚ ενεργειακών προϊόντων. Σε ό,τι αφορά τον ειδικό φόρο ΕΦΚ πετρελαίου θέρμανσης, αν και η κατανάλωση μειώθηκε κατά 67% σε σχέση με το περσινό αντίστοιχο δίμηνο, τα έσοδα του κράτους αυξήθηκαν κατά 80%. Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο μέγεθος δείχνει πως οι καταναλωτές κατά τη φετινή χειμερινή περίοδο περιόρισαν στο ελάχιστο τις δαπάνες για θέρμανση και αυτό μάλλον θα πρέπει να αποθαρρύνει την κυβέρνηση παρά να προκαλεί χαμόγελα αισιοδοξίας, επειδή αυξήθηκαν τα έσοδα από τον διπλασιασμό της τιμής του πετρελαίου.
Τέλος, στο δίμηνο οι πρωτογενείς δαπάνες διαμορφώθηκαν στα 7,7 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 9,1% σε σχέση με τον στόχο που είχε τεθεί, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα των 463 εκατ. ευρώ.

Το έλλειμμα
Η δυσκολία της οικονομικής δραστηριότητας αποτυπώνεται και στους δείκτες του ελλείμματος, το οποίο διαμορφώθηκε κατά το εξεταζόμενο δίμηνο στο 1,4 δισ. ευρώ έναντι πλεονάσματος 647 εκατ. ευρώ πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι το πρωτογενές έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 1,29 δισ. ευρώ έναντι πρωτογενούς πλεονάσματος 862 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο δίμηνο του 2012. Οι εξελίξεις αυτές αντανακλούν τη μείωση των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού κατά 8,7%, με ταυτόχρονη αύξηση των δαπανών κατά 11%.
Πιο αναλυτικά, τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν ότι τα έσοδα υποχώρησαν φέτος στα 7,4 δισ. ευρώ από 8,1 δισ. ευρώ πέρυσι, ενώ οι δαπάνες διαμορφώθηκαν στα 9,3 δισ. ευρώ από 8,3 δισ. ευρώ αντιστοίχως. Η δαπάνη για τόκους (για τεχνικούς λόγους) εμφανίζεται διογκωμένη στα 1,5 δισ. ευρώ από 942 εκατ. ευρώ πέρυσι. Τέλος, το πλεόνασμα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων υποχώρησε φέτος στα 609 εκατ. ευρώ από 1 δισ. ευρώ πέρυσι.

Τοκοφόρες οι οφειλές
Τα καλά νέα έρχονται από την ΕΕ, καθώς η Ελλάδα υποχρεούται εφεξής να ενσωματώσει την κοινοτική οδηγία 2011/7/ΕΕ για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές. Με βάση την οδηγία, οι δημόσιες αρχές υποχρεώνονται να πληρώνουν για αγαθά και υπηρεσίες εντός 30 ημερολογιακών ημερών ή, σε ιδιαίτερα εξαιρετικές συνθήκες, εντός 60 ημερών. Αντίστοιχα και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να πληρώνουν τα τιμολόγιά τους εντός 60 ημερολογιακών ημερών, εκτός αν υπάρχει διαφορετική ρητή συμφωνία και εφόσον η εν λόγω συμφωνία δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική για τον πιστωτή.
Ο αντιπρόεδρος της ΕΕ, Αντόνιο Ταγιάνι, επίτροπος αρμόδιος για θέματα βιομηχανίας και επιχειρηματικότητας, δήλωσε σχετικά: «Οι ΜμΕ αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στη διεκδίκηση του δικαιώματός τους για ταχεία πληρωμή. Οι καθυστερημένες πληρωμές συνεπάγονται απώλεια χρόνου και χρήματος για τις ΜμΕ, ενώ οι διαφορές μπορεί να δημιουργήσουν κακή σχέση με τους πελάτες. Αυτή η επιβλαβής πρακτική των καθυστερημένων πληρωμών πρέπει να σταματήσει. Ήρθε, πλέον, η στιγμή για τα κράτη-μέλη να ενσωματώσουν την οδηγία για τις καθυστερημένες πληρωμές στο εθνικό τους δίκαιο, δηλαδή να δώσουν στις ΜμΕ τη ζωτική υποστήριξη που χρειάζονται σε αυτές τις δύσκολες στιγμές και να τις βοηθήσουν να εκπληρώνουν τον σημαντικό τους ρόλο στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στην Ευρώπη».

ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Ζητούμενο η απασχόληση, καθεστώς η ημιαπασχόληση
Δεν είναι μόνο οι οικονομικοί δείκτες, αλλά και οι κοινωνικοί που δείχνουν την ανάγκη για πλήρη αλλαγή του κλίματος. Όπως επανειλημμένως έχει αναφέρει το «Π», η διαρκώς επιδεινούμενη κατάσταση στην αγορά εργασίας δεν σχετίζεται μόνο με τους εφιαλτικούς δείκτες ανεργίας, αλλά και με την αποδόμηση του καθεστώτος της πλήρους απασχόλησης. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, οι συμβάσεις πλήρους απασχόλησης προηγούμενων ετών που μετατράπηκαν στη διάρκεια του 2012 είναι αυξημένες κατά 53,12%, όσον αφορά τη μερική απασχόληση, και 80,36% για την εκ περιτροπής απασχόληση, με μονομερή απόφαση του εργοδότη σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2011.
Το 2011 μετατράπηκαν 58.962 συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης σε άλλες μορφές ευέλικτων συμβάσεων εργασίας. Ο αριθμός αυτός είναι κατά 124,5% αυξημένος σε σχέση με το 2010. Το 2012 μετατράπηκαν 84.490 συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης σε άλλες μορφές ευέλικτων συμβάσεων εργασίας. Το 2012 προχώρησαν στη σύναψη νέων συμβάσεων οποιασδήποτε μορφής 5,88% λιγότερες επιχειρήσεις σε σχέση με το 2011. Επίσης, διαπιστώνεται ότι υπάρχει κατά 18,42% μείωση των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης, αυξημένο κατά 3,61% είναι το ποσοστό των συμβάσεων μερικής απασχόλησης, ενώ έχει μειωθεί κατά 3,93% η εκ περιτροπής απασχόληση. Το ποσοστό των συμβάσεων μερικής (35,4%) και εκ περιτροπής (9,6%) απασχόλησης στις νέες προσλήψεις αντιστοιχεί στο 45% του συνόλου των συμβάσεων. Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι ενώ το 2010 οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 66,9% των νέων συμβάσεων, το 2011 αντιπροσώπευαν το 59,7% και το 2012 το 55%. Από την άλλη πλευρά, η αναλογία των συμβάσεων μερικής απασχόλησης στο σύνολο των νέων συμβάσεων αυξήθηκε από 26,5% το 2010 σε 32% το 2011 και το 2012 σε 35,4%. Οι συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας αντιπροσώπευαν το 6,6% του συνόλου των νέων συμβάσεων το 2010, το 8,1% των νέων συμβάσεων εργασίας το 2011 και το 9,6% το 2012.

Ναι μεν, αλλά… στην έκθεση της Eurobank
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει και η έκθεση του οικονομικού επιτελείου της Eurobank, όπου ναι μεν αναγνωρίζονται τα θετικά βήματα από την πλευρά της κυβέρνησης, αλλά «τα περιθώρια αισιοδοξίας λιγοστεύουν», όπως προκύπτει από τους δείκτες οικονομικού κλίματος και καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Όπως αναφέρεται στην ανάλυση, «η αξιολόγηση της εφαρμογής του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας έχει ήδη ξεκινήσει από την προηγούμενη εβδομάδα. Υπενθυμίζουμε ότι θετική αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος από την τρόικα θα επιτρέψει την αποδέσμευση συνολικά 8,8 δισ. ευρώ (2,8+6) μέχρι το τέλος Απριλίου 2013. Η πρόοδος της αξιολόγησης μέχρι στιγμής δεν είναι σημαντική εξαιτίας των προβλημάτων που εμφανίζονται στην εφαρμογή του προγράμματος κινητικότητας των δημοσίων υπαλλήλων και της αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος (αναμόρφωση φοροεισπρακτικού μηχανισμού, αλλαγές στον τρόπο φορολόγησης των ακινήτων, αλλαγή κλίμακας ΦΠΑ στην εστίαση κ.λπ.), καθώς και στα κενά που εμφανίζει η δημοσιονομική απεικόνιση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του ΕΟΠΥΥ».

Για το ΑΕΠ
Όσον αφορά στο ΑΕΠ, η μείωσή του κατά 5,7% το 4ο τρίμηνο του 2012 δεν αποτέλεσε έκπληξη, αλλά η αύξηση των αποθεμάτων περιορίζει τα περιθώρια αισιοδοξίας για το 2013 υπογραμμίζουν οι αναλυτές. Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου μειώθηκαν κατά 10,3% του ΑΕΠ το 4ο τρίμηνο του 2012, αν και ο ρυθμός μείωσης των επενδύσεων επιβραδύνθηκε σημαντικά. Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου παραμένουν σε σημαντικά αρνητικό επίπεδο για 20 συνεχόμενα τρίμηνα. Η συγκεκριμένη εξέλιξη δείχνει το αρνητικό επιχειρηματικό κλίμα στην ελληνική οικονομία.
Η Εurobank σημειώνει ότι η κυβέρνηση είναι αναγκαίο να ολοκληρώσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και συνεπώς για να υπάρξουν εκείνες οι προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν το 2013 να είναι η τελευταία χρονιά με αρνητικό πρόσημο στον ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ.